گیاه پوششی بامبو، خیزران

نام علمی: تبار Bambuseae

نام انگلیسی:   Bamboo

خانواده: گندمیان (Poaceae)

بامبو، خیزران

بامبو ها گروهی دلفریب از خانواده گسترده علف ها هستند. آن ها تضاد (کنتراست) جالبی از بافت، رنگ، شکل و اندازه از خود نشان می دهند. ساقه های قوی و ایستاده به همراه شاخ و برگ دلربای این گیاهان باعث شده این گیاهان انتخابی خوب برای یک گیاه پوششی باشند. استفاده از آنها در زمینه پشتی گیاهان و گل ها، بادشکن و پرچین مرسوم است و گیاهانی منحصر به فرد برای کاشت در کنار آبشار و برکه اند.

تعداد گونه های بامبو بسیار زیاد است و حتی شرح شمار بامبوهای زینتی خارج از حوصله این متن است، اما به اختصار می توان گفت که بیشترین گونه های بامبو زینتی زیرمجموعه دو جنس Phyllostachys  و Fargesia هستند. لازم به ذکر است که گیاه زینتی لاکی بامبو که در منازل در گلدان نگهداری میشود، اساسا از خانواده دیگری است و ارتباطی با گیاه بامبوی این مطلب ندارد و نیز نباید گیاهان بامبو یا خیزران را با گیاهان نی که از آنها قلم برای خوشنویسی تهیه می شود، اشتباه گرفت.

بامبو ها با توجه به فرم رشدی به دو دسته تقسیم می شوند: بالا رو و توده ای.

بامبو های بالا رو که زادگاه آن ها مناطق معتدل بوده ولی تا حد زیادی نیز به سرما مقاوم هستند. ساقه های جانبی آن ها به صورت افقی رشد می کنند و ریشه دار می شوند و بامبو های بالا رو جدیدی سر بر می آورند.

بامبو های بالارو را معمولا در گلدان یا فضایی که محصور شده باشد می کارند. باغچه هایی که در کنار گذرگاه باشد برای آن مناسب است و زیباترین شکل کاشت آن در فضایی جزیره مانند در وسط یک آبگیر یا حوضی بزرگ است. البته باید اضافه کرد که ریزوم  بامبو های رونده هم نمی توانند به زیر اسفالت یا موزاییک یا حتی سنگ های درشت بروند و صرفا در یک فضای خاکی پخش می شوند.

بامبو های توده ای برخلاف بالارو ها تمایل به رشد توده ای انبوه دارند. ریزوم های آن به صورت توده ای انبوه از ریشه و ساقه جانبی است که ساقه های بالا رو گیاه از آن ها سر بر می آورند.

واضح است که کاشت بامبو های توده ای در باغچه در کنار دیگر گیاهان جلوه بهتری دارد و در ضمن بر خلاف بالاروها کنترل آن ها آسان تر است. همچنین کاربرد مهم دیگر آن ها پوشاندن دیوار های حایل ساختمان ها است و پرچین گیاهی آن ها هم بسیار زیباست.

بامبو ها از نظر ارتفاع رشد چند دسته اند. بامبوهای الواری که بین 20-9 متر ارتفاع دارند و بامبو های متوسط قد که ارتفاعی بین 9-4 متر دارند و بامبو های کوتاه قد که زیر دو متر و نیم قد دارند.

استفاده از بامبو ها با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ما محدود است و جز در مناطق حاشیه ی دریای خزر امکان کاشت بامبو های بلند قد عملی نیست ولی کاشت بامبو های کوتاه قد با توجه به مقاومت آن ها به سرما چه در فضای باغچه یا گلدان ها مقدور است.

سرعت رشد و حداکثر رشد بامبو ها تحت تاثیر شرایط اقلیمی منطقه است. بامبو ها در مناطق سردتر رشد کمتری دارند. این گیاهان همیشه سبز هستند ولی در بعضی مناطق که سرد است مثل یک گیاه خزان کننده عمل می کنند.

ساقه ها بند بند است و بندهای تازه ای که در هر فصل رشد گیاه ایجاد می شوند، افزایش طول و قطرشان به شرایط آب و هوایی آن فصل رشد بستگی دارد و در پایان فصل رشد متوقف میشود. عمر هر بند بامبو  مخصوصا اگر در سایه باشد بیش از 10 سال است. 

ریزش برگ بامبو ها در اوایل فصل بهار طبیعی است چون آن ها گیاهانی همیشه سبز هستند و احتیاج به نو کردن برگ های خود دارند.

نیازمندی های محیطی

خاک:

خاکی با بافتی متوسط و کمی اسیدی که دارای زهکش خوبی باشد برای بامبو ها مناسب است. اضافه کردن کود گاوی پوسیده به خاک آن در هنگام کاشت شرایط ایده آلی ایجاد می کند. اضافه کردن کود حیوانی در اوایل فصل بهار هر سال برای کوددهی کافی است. بهترین فرمول کوددهی 6-5-21 است که دوبار کوددهی اول بهار و اول تابستان کافی است. گیاهان کاشته شده در گلدان هر 5-3 سال یکبار احتیاج به فضای بیشتری دارند. عدم تعویض گلدان باعث بزرگ شدن حجم توده ریشه ها شده و گیاه آسیب می بیند.

آبیاری:

این گیاهان در سه سال اول پس از کاشت، نیاز به آبیاری منظم 3-2 بار در هفته مخصوصا در تابستان دارند. ریشه گیاهانی که چندین سال کاشته شده اند عمیق است و مثل بسیاری از علف ها به خشکی مقاوم است. با این حال شاخ و برگ گیاهانی که خشکی ببینند شادابی و سرحالی خود را از دست می دهند. نیاز آبی گیاهانی که در گلدان کاشته می شوند متفاوت است و احتیاج به آبیاری منظم دارند.

نور:

نیاز نوری بامبوها با هم متفاوت است. بامبو هایی که دماهای سردتری را تحمل می کنند نیاز نوری کمتری دارند و احتیاج به مکانی سایه دارند و بالعکس. ولی در کل با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ما کاشت بامبو ها در مکانی که از آفتاب بعد از ظهر محفوظ باشند لازم است. نگهداری بامبو های کاشته شده در گلدان در مکانی نیم سایه بهتر است.

دما:

بسیاری از بامبو های زینتی متوسط قد دمای سردتر از منفی 10 درجه را تحمل می کنند و تعدادی گونه از بامبو ها هستند که مخصوص مناطق سرد هستند این بامبوها دماهای سردتر از منفی بیست درجه را تحمل می کنند.

تکثیر

از ساقه های بامبو یی که کمتر از سه سال عمر کرده باشد و قطر آن بیشتر از دو و نیم سانتیمتر باشد به طول 25 سانتیمتر قلمه تهیه می کنیم. انتهای قلمه را با زاویه 45 درجه می بریم و به هورمون ریشه زایی آغشته می کنیم. قلمه ها را در بستری سبک فرو کرده و خاک را آبیاری می کنیم. روی قلمه ها را با پلاستیکی شفاف می پوشانیم و در مکانی روشن بدور از آفتاب مستقیم قرار می دهیم