طرح امکان سنجی تبدیل زباله به کود ورمی‌کمپوست توسط کرم آیزینیا فوتیدا در شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور نسخه یک تهیه کننده: سازمان بازیافت مشهد و خوشه زمین سالم همکار: شرکت زیست فنّاور سازه کیمیا مرداد ماه 1388 مقدمه: مدیریت پسماندها یکی از ارکان اصلی مدیریت شهری است. تجربیات قبلی نشان داده انجام هرگونه عملیات اجرایی در زمینه مدیریت پسماندها بدون داشتن مطالعه قبلی و همچنین یک چشم‌انداز مشخص و برنامه‌ریزی مدرن نتیجه مطلوبی را بوجود نمی‌آورد. برای ایجاد یک سامانه مدیریت پسماند شهری نیاز به همکاری و هماهنگی کلیه دستگاه‌های اجرایی، نظارتی و قانون‌گذاری شهر می‌باشد. محوریت شهرداری به عنوان عامل نظارتی و هماهنگی و شهرداری مناطق بعنوان دستگاه اجرایی عامل اصلی در سامانه مدیریت پسماندها دو اصل مهم محسوب می‌شوند. وجود چشم‌انداز مشخص، برنامه مدرن و اطّلاعات کافی از فرصتها، ضعف¬ها، تهدیدها و نقاط قوت می‌تواند تمام عوامل شهرداری را در تعامل با سایر دستگاه‌های مرتبط با اداره امور پسماندهای شهری قوت بخشد. وظیفه اصلی شهرداری بعنوان متولی پسماندهای شهری ایجاد تعامل و هماهنگی بین عوامل مؤثر بر مدیریت پسماندهای شهری به گونه‌ای است که بیشترین میزان کارایی و اثر بخشی در عناصر موظف سامانه ایجاد شود. جمع‌آوری اطّلاعات لازم، شناخت توانها و نقاط قوت و ضعف موجود و ارائه راهکار برای برطرف کردن نقاط ضعف و تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها اصول اساسی یک سامانه مدیریت پسماند می‌باشد. بطور مثال با توجه به تولید 50 هزار تن پسماند در روز در کشور و با احتساب 70 درصد مواد آلی گیاهی و غذایی و 20 درصد مواد زائد جامد قابل بازیافت می‌تواند علاوه بر جلوگیری از تهدیدهای زیست‌محیطی و بهداشتی در کشور، موجب اشتغالزایی، تولید محصولات جانبی و هزاران مزایای دیگر باشد. در شهرهای ایران با توجه به نوع آب و هوا و اقلیم منطقه و از طرفی میزان قابل توجه مواد آلی در پسماندهای شهری مشکلات بسیار عدیده در تعیین و جابجایی مکان دفن پسماندها، همواره دچار مشکل اساسی در سامانه نگهداری و دفع گردیده است. از سویی استعداد بسیار خوب امکانات و شهرسازی مدرن در این مناطق لزوم توجه به اصل تفکیک و تبدیل پسماندها، بویژه مواد آلی به کود آلی بیولوژیک را دوچندان کرده است. انتظار می‌رود با توجه به اینکه شهرداری‌ها بعنوان یکی از موفق‌ترین سازمان در دنیا در اجرای سیاستهای خود بمنظور ایجاد شهر سالم و توسعه پایدار زیست محیطی می‌تواند گام مؤثری در زمینه فعالیت‌های بهداشتی و زیست‌محیطی ناشی از کاهش، تفکیک و پردازش پسماندهای آلی و مواد زائد جامد محدود خود بردارد. لزوم دستیابی به فنّاوری روز دنیا از یک سو و ضرورت اجرای مدیریت پسماند از سوی دیگر می‌تواند موجب کاهش پسماندهای شهری و پردازش آن و حتی درآمد، برای شهرداری ایجاد نماید، درآمدی که در حال حاضر صرف هزینه‌‌های جاری و زیربنایی خدمات شهری در زمینه مدیریت پسماند می‌گردد. با توجه به تجزیه و تحلیل فیزیکی پسماندهای شهری دارای 7/61 درصد پسماند تر یا فسادپذیر می‌باشد با سرانه تولید پسماند در سال 85 حدود 634 گرم برای هر نفر پسماند در روز می‌باشد که با احتساب برآورد پسماند تر آن (61 درصد) حدود 384 گرم برای هر نفر در روز پسماند آلی فسادپذیر دارد که قابلیت کنترل، تفکیک و پردازش به روش بیولوژیک و با استفاده از کرم‌های قرمز حلقوی بارانی موسوم به آیزینیا فوتیدا(E.foetida)را دارد. در همین راستا شرکت‌های خوشه زمین سالم با همکاری محققین و کارشناسان با تجربه در اجرای پروژه مشابه آمادگی اجرای طرح مذکور در هرمنطقه از شهرهای ایران را با شرایط زیر دارد: الف- کاهش حجم زباله ب- کاهش تولید شیرابه ت- کاهش گازهای ناشی از تخمیر بی‌هوازی ث- حذف مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از تخلیه شیرابه در معابر ج- کاهش حجم زباله در ایستگاه انتقال پسماند چ – بازگشت صحیح و کامل بهداشت مواد آلی به چرخه مصرف در صنایع کشاورزی، دامداری، بهداشتی و غذایی « بخش فرهنگی » هدف از اجرای نمایشگاه: 1- برقراری ارتباط چهره به چهره با شهروندان که عامل اول و مهم در تولید پسماندهای شهری می‌باشند. 2- برقراری ارتباط شهروندان با موضوعات مهم بویژه تکالیف شهروندی در قبال تولید پسماندهای شهری 3- احداث راکتور تبدیل پسماندهای آلی توسط کرمهای زباله خوار به کود آلی بیولوژیک 4- آشنایی شهروندان با ضرورت کنترل تفکیک مواد زائد جامد از مواد آلی فسادپذیر 5- آشنایی شهروندان با تاثیر محصول تولید شده یا کود آلی ورمی‌کمپوست در محصولات کشاورزی و گلهای تزئینی 6- ایجاد انگیزش در تداوم طرح و همکاری و مشارکت شهروندان بطور مستمر 7- دیدن تاثیر مستقیم کنترل و تفکیک مواد در کاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی 8- عرضه محصولات تولید شده از مواد آلی بین شهروندان تعهدات شهرداری: 1. امکان برقراری ارتباط با شهروندان از طریق جراید و رسانه‌ها و چاپ بروشور و کتب آموزشی 2. تهیه و در اختیار گذاشتن فضای مناسب حداقل 50 تا 70 مترمربع (بدون اخذ هزینه و با امکانات آب و برق)که ترجیحاً در مراکز پر تردد جمعیتی واقع شده باشد. 3. ارائه بروشورهای تبلیغاتی مرتبط با طرح در طول مدت برگزاری نمایشگاه تعهدات مشاور: 1. احداث فارم تبدیل پسماندهای آلی شهری و ضایعات سبز شهری به کود آلی ورمی‌کمپوست بصورت راکتور با رعایت مسائل زیست محیطی و بهداشتی 2. کنترل شرایط محیط و تغذیه بستر در طول مدت دایر بودن نمایشگاه از بقایای گیاهی آشپزخانه‌ها 3. اطّلاع رسانی به شهروندان به خصوص در مورد مزیت‌های طرح تفکیک مواد از مبدا « بخش اجرایی » بخش اول نیازهای پژوهشی: در اجرای ماده 4 آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها، مدیریت‌های اجرایی پسماندهای عادی باید طرح جامع و تفصیلی مدیریت پسماندها را به گونه‌ای تهیه کنند که در مراکز استانها و همچنین شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا پایان سال 1390 و در سایر شهرها تا پایان سال1392، همه پسماندهای عادی را به صورت تفکیک شده جمع‌آوری نمایند. تولید پسماند جز لاینفک زندگی طبیعی انسان است. نگاه به پسماند در کشورهای مختلف روندی گوناگون دارد. بعضی آن را معضلی بزرگ می‌دانند که باید میلیاردها ریال صرف مدیریت آن نمایند، برخی دیگر آن را طلای کثیف نامیده و تولید پسماند را به مثابه ایجاد مشاغل پایین‌دستی بسیار و با درآمد مناسب می‌دانند، جمعی دیگر آن را فرصتی برای سایر موارد عملیاتی نظیر بهره‌گیری از انرژی تولیدی از پسماند می‌دانند. روند حاکم بر کشور ما علی‌رغم شعارهای گوناگون مدیریتی از نوع نگاه اول است، در کشور ما مدیریت پسماند یکی از بزرگترین دغدغه‌های حاکمیتی خصوصاً در دهه اخیر محسوب شده است، در حالی که این نگاه ‌باید به نگاهی برای استفاده از فرصت‌های مناسب جاری تغییر یابد. قانون مدیریت پسماند که در سال 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و برای کل کشور لازم‌الاجرا شد، نقطه عطف نگاه دست‌اندرکاران اجرایی کشور به این موضوع محسوب می‌شود. اما اجرایی شدن مفاد و موارد آن نیاز به مطالعات دقیق کارشناسی و اجرایی بسیار دارد. کاهش حجم پسماند، تفکیک پسماند در مبدا، بازیافت، تولید کمپوست، جزء موارد مورد تأکید در این قانون است. نگاه نوین دنیا به مقوله پسماند فسادپذیر روندی متفاوت دارد، طی دهه اخیر توجه عمده متخصصین امور مدیریت پسماند خصوصاً در کشورهای پیشرفته به تفکیک آن‌ها و استفاده از آن در یک کمپوست‌ساز کوچک خانگی بوده است. این تجربه در بسیاری از کشورها وجود داشته و دستگاه پسماندساز کوچک خانگی به حد مطلوب از فنّاوری و پیشرفت رسیده به گونه‌ای که آخرین نسل از این فنّاوری قادر است طی 7 روز از پسماند فسادپذیر بدون تولید بو، ایجاد کمپوست نماید. این روند تولید کمپوست به خصوص در محیط‌های روستایی این قابلیت را دارد تا کمپوست تولیدی بلافاصله به عنوان کود برای تقویت قوای بیولوژیک و آلی خاک مورد استفاده قرار گیرد. کشور ما دارای فقر ذاتی بسیار زیادی در خاک است در بهترین شرایط تراکم میکروارگانیسمها در خاک که عامل اصلی رشد و تغذیه گیاه محسوب می‌شوند به سه میلیون در هر سانتی مترمکعب می‌رسد که با متوسط جهانی آن یعنی نه میلیون در سانتی مترمکعب فاصله بسیار زیادی دارد. استفاده مکرر از کود شیمیایی روند تخریب بافت بیولوژیک خاک را افزایش می‌دهد. بنابراین در مبحث مدیریت خاک نیز این فرایند عملیاتی شدیداً مورد حمایت است. نگاه نوینی به مدیریت پسماند فسادپذیر در کشور، خصوصاً در رابطه با پسماند روستایی ایجاد شده و باید از آن به عنوان فرصتی مناسب برای جبران مافات و حاصلخیزی خاک استفاده نمود. با این نگاه نوین، نه تنها از آلوده‌شدن محیط به جهت عدم وجود سامانه جمع‌آوری مناسب زباله‌های فسادپذیر در کشور و بخصوص در مناطق روستایی جلوگیری می‌گردد و محیط‌های روستایی کشور و رودخانه‌ها و منابع آب‌های سطحی و حتی زیرزمینی ما حفاظت شده و پاک‌تر می‌مانند، بلکه هزینه جاری عظیمی از دوش ارگان‌های اجرایی کشور برداشته شده و با یک سرمایه‌گذاری محدود امکان بارورسازی و حاصلخیزسازی منابع کشاورزی و باغداری کشور فراهم می‌گردد. ضرورت اجرای طرح: قانون مدیریت پسماند مصوب سال 1383 مجلس شورای اسلامی، بزرگترین محمل قانونی کشور در خصوص مدیریت پسماند محسوب می‌شود. بسیاری از مفاد قانونی نظیر مواد 9و10 و همچنین موادی از آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون تأکید ویژه‌ای بر مسئولیت وزارت کشور در این خصوص دارد. همچنین بند ج از ماده 61 قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه کشور تأکید بر مدیریت زیست محیطی در روستاها و شهرها طی سالهای آتی دارد. با عنایت به مفاد قانونی ارایه شده، پیاده‌سازی آن‌ها جزء الزامات ملی است که باید به انجام برسد. روند حاکمیتی موجود تأکید بر دفن بهداشتی پسماند در محیط دارد که با توجه به حرکت نوین دنیا و هزینه‌های جاری سرانه بالای جمع‌آوری و دفن پسماند بخصوص در محیط‌های روستایی و با توجه به درآمدزا و ثروت ساز بودن مدیریت صحیح پسماند و نگاه به درآمدساز بودن پسماندهای تجزیه‌پذیر بجای هزینه‌ساز بودن آن لازم است تغییری اساسی در نگاه حاکمیتی مدیریت پسماند ایجاد گردد. با بهره‌گیری از فنّاوری نوین استفاده از کمپوست سازهای خانگی می‌توان ضمن کاهش قابل توجه حجم پسماند به تولید کمپوست در اندازه کوچک روی آورد که خود کمکی در جهت حفاظت بیولوژیک خاک و حذف کودهای شیمیایی مصنوعی و آلودگی‌های مرتبط با آن در خاک است‌. 1- تهیه طرح جامع مدیریت پسماند توسط شهرداری بمنظور تعیین خط‌مشی و ارائه راهکارهای مهندسی مدیریت پسماند شهری با چشم¬انداز 3 تا 20 ساله 2- اجرای زیرساخت‌های تعیین شده در طرح مدیریت پسماند بویژه اجرای طرح جامع مدیریت پسماند شهری شامل آموزش، فرهنگ‌سازی در کاهش و تفکیک پسماندهای آلی، مواد زائد جامد از سایر پسماندهای شهری « بخش دوم » براساس قانون مدیریت پسماند و آئین‌نامه آن، تأکید بر مدیریت زیست‌محیطی در روستاها و شهرها طی سالهای آتی دارد. الف) روش‌های پیشنهادی برای جداسازی زباله: 1- کاهش پسماندها از مبدا و جداسازی در مبدا (محل تولید زباله): این روش کم هزینه‌ترین می‌باشد ولی مستلزم فرهنگ‌سازی و زمان بر می‌باشد. 2- جداسازی در مقصد (محل جمع‌آوری، انتقال یا دفن): این روش هزینه‌بر است ولی زمان‌بری ندارد. 3- جداسازی ترکیبی: در این روش ابتدا بر روی تولیدکنندگان اصلی زباله آلی متمرکز می‌شوند و با فرهنگ‌سازی و جمع‌آوری جداگانه هزینه تفکیک کاهش خواهد یافت.(گل‌فروش‌ها، میوه‌فروش‌ها، آب‌میوه فروش‌ها، رستورانها و ......) و پس از مدتی قابل توسعه به کل جامعه است. ب) روش‌های پیشنهادی برای تبدیل زباله: 1- متمرکز: 1-1- تبدیل در فضای باز (همانند مرکز بازیافت شیراز و میدان تره بار المهدی در میدان آزادی تهران ) شرکت بهسامان مجری بازیافت شیراز با 15 تن در روز جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی شریف مجری المهدی مزایا: کم هزینه معایب: نیاز به آب و کنترل شرایط محیطی بیشتر 1-2- تبدیل در فضای گلخانه¬ای و بدون قفسه بندی و اجرا در سطح ( قروه سنندج ) شرکت آمیزه طبیعت با 16000 تن در سال مزایا: نیاز به آب کمتر و کنترل شرایط محیطی کمتر معایب: هزینه بیشتر 1-3- تبدیل در فضای گلخانه¬ای و با قفسه بندی (سازمان بازیافت مشهد ) مزایا: نیاز به آب کمتر و کنترل شرایط محیطی کمتر معایب: هزینه بیشتر و غیر اقتصادی 1-4- ترکیبی تبدیل در (فضای گلخانه¬ای+ فضای باز ) بدون وجود نمونه قابل ارائه مزایا: معایب: 2- غیر متمرکز (در ظروف مخصوص تبدیل یا راکتور): با استفاده از سه نوع راکتور A ,B ,C انجام می¬شود. 2-1- تبدیل در خانه: 2-1-1- جداسازی کود در مبدا: کود تولیدی توسط تولیدکننده جداسازی و مصرف می‌شود. راکتورنوع A: راکتورهای خانگی برای یک واحد ساختمانی 4 نفره با سرانه تولید زباله هرنفر در روز 700 گرم و چهار نفر در روز 2800 گرم و 70 درصد آن مواد آلی معادل 2 کیلوگرم خوراک کرم در روز خواهد شد. - ابعاد راکتور نوع A: مترمکعب 1×1×1 - ظرفیت راکتور در روز 2kg پسماند آلی - تولید کود در مدت 60 روز معادل 24 کیلو گرم - قیمت: 1 تا 50 دستگاه هر دستگاه 000/500/2 ریال - قیمت: 50 تا 200 دستگاه هر دستگاه 000/200/2 ریال - قیمت: 200 دستگاه به بالا هر دستگاه 000/000/2 ریال نوع B: راکتورهای خانگی برای آپارتمانهای دارای 5 تا 10 واحد با ساکنین 20 تا 40 نفر تولید زباله هرنفر در روز 700 گرم و چهل نفر در روز 250 کیلوگرم و 70 درصد آن مواد آلی معادل 20 کیلوگرم خوراک کرم در روز خواهد شد. - ابعاد راکتور نوعB: 2× 1×1 مترمکعب با ظرفیت 20 کیلوگرم پذیرش پسماند آلی در روز - قیمت: 1 تا 50 دستگاه هر دستگاه 000/000/25 ریال - قیمت: 50 تا 200 دستگاه هر دستگاه 000/000/22 ریال - قیمت: 200 دستگاه به بالا هر دستگاه 000/000/20 ریال 2-1-2- جداسازی کود در خارج از مبدا: کود تولیدی توسط شرکت واسط جمع‌آوری و جداسازی و مصرف می‌شود. (همانند دوسلدرف آلمان) 2-2- تبدیل در ظروف متوسط: (مجتمع‌ها) راکتورنوع C: راکتورهای صنعتی با ظرفیت پذیرش 800 تا 1000 کیلوگرم در روز جهت مصارف پارکها، مراکز فرهنگی، اداری، مراکز تولید انبوه پسماند آلی، میادین میوه و تره بار، آپارتمانهای بزرگ و مجتمع‌ها - ابعاد راکتور نوعC: 3×5/1 ×5×1 مترمکعب دو دستگاه با ظرفیت 800 تا 1000 کیلوگرم - دستگاه خردکن با ظرفیت پذیرش 1 تن در روز - دستگاه بسته‌بندی و پرس نایلون - سازه نگهداری فارم بصورت پوشش سقف ساده و کاذب - با یک کیلوگرم کرم آیزینیا فوتیدا در هر دستگاه ( با 500 کیلوگرم کرم برای هر 1 تن ضایعات آلی) - یکدوره نظارت، آموزش و نگهداری با کارشناسان مربوطه - قیمت: هزینه اجراء، نصب و نگهداری و خرید راکتور و تجهیزات یک فارم تولیدی با مشخصات فوق 000/000/400 ریال - قیمت: در صورت سفارش بیش از 5 واحد، به میزان 20درصد کاهش قیمت، در نتیجه قیمت نهایی 000/000/320 ریال - تامین مکان مورد نظر به وسعت تقریبی 50 تا 70 متر مربع با آب و برق و واگذاری امتیاز بهره‌برداری، بعهده شهرداری می‌باشد. برای تولید ورمی‌کمپوست سه گزینه زیر پیشنهاد می¬گردد: گزینه اول: برای تبدیل زباله تمیز فسادپذیر شهری به کود ورمی‌کمپوست به ازای هر کیلوگرم زباله دریافتی از شهرداری مبلغ 200ریال دریافت شود و کلیه هزینه¬های زیر توسط مشاور بعمل خواهد آمد: 1-1- تامین کرم 1-2- تامین نیروی انسانی متخصص ( کادر فنی ) 1-3- تامین تجهیزات جداسازی کود 1-4- تحویل ?60 کود ورمی‌کمپوست حاصله به شهرداری به ازای هر دوره تولید حدود 100 گرم یا به ازای هر تن زباله حدود 100 کیلوگرم در هر دوره عملکرد 1-5- تامین تجهیزات آماده‌سازی زباله برای فراوری 1-6- تامین دانش فنی مورد نیاز و هزینه¬های زیر توسط شهرداری بعمل آید: 1-1- تحویل زباله فسادپذیر تمیز در محل تبدیل 1-2- تامین زمین مورد نیاز به ازای هر 1تن زباله در سال 100 مترمربع 1-3- تامین آب مورد نیاز به ازای هر 10تن زباله در سال یک مترمکعب 1-4- پرداخت هزینه تبدیل به ازای هر 10تن زباله در سال یک و نیم میلیون ریال (این مبلغ در سال دوم حذف می‌شود.) 1-5- تامین نیروی کارگری در منطقه( این بند در صورت اخذ هزینه به کیلوگرم، مشروط به ورودی حداقل 50 تن در روز زباله حذف می‌شود) گزینه دوم: برای تبدیل زباله شهری به کود ورمی‌کمپوست به ازای هر کیلوگرم زباله دریافتی از شهرداری مبلغ 120ریال پرداخت شود و 40 درصد کود ورمی‌کمپوست حاصله به شهرداری تحویل گردد و کلیه هزینه¬های زیر توسط مشاور بعمل خواهد آمد: 1-1- تامین کرم 1-2- تامین نیروی انسانی متخصص ( کادر فنی ) 1-3- تامین تجهیزات جداسازی کود 1-4- کمک در فروش کود حاصله به ازای هر کیلو زباله حدود 100 گرم به مبلغ حدود کیلویی2200 ریال 1-5- تامین دانش فنی 1-6- تامین تجهیزات و وسایل آماده سازی مواد اولیه و هزینه¬های زیر توسط شهرداری بعمل آید: 1-1-تحویل زباله در محل تبدیل 1-2-تامین زمین مورد نیاز به ازای هر 1 تن زباله در سال 100 مترمربع 1-3- تامین آب مورد نیاز به ازای هر 10 تن زباله در سال یک متر مکعب 1-4- تامین نیروی کارگری در منطقه( این بند در صورت اخذ هزینه به کیلوگرم، مشروط به ورودی حداقل 50 تن در روز زباله حذف می‌شود) گزینه سوم: برای راه¬اندازی یک کارگاه تولید ورمی‌کمپوست از زباله¬های شهری با مبلغ 000/000/700 ریال هزینه مشاوره، 000/000/500 ریال برای پردازش و تبدیل 10 تن زباله در روز یا 3600000 کیلوگرم زباله در سال از سوی شهرداری پرداخت و در مقابل مشاور خدمات ذیل را ارائه می¬نماید: 1-1- طراحی سایت به همراه تهیه نقشه¬های مربوط 1-2- تهیه تجهیزات و وسایل آماده سازی مواد اولیه 1-3- نصب و راه¬اندازی ماشین¬آلات کارگاه 1-4- تامین نیروی فنی مورد نیاز به مدت یک سال 1-5- تامین تجهیزات جداسازی و آماده¬سازی کودهای تهیه شده 1-6- کمک در تهیه مطالب علمی مورد نیاز 1-7- آموزش نیروی انسانی مستقر در کارگاه 1-8- کمک به بازاریابی و فروش محصولات کارگاه روش‌های مشارکت - به سه روش زیر امکان اجرای قرارداد فراهم است: نوع الف ) شرایط مشارکت 1- تعهدات شهرداری 1- تهیه و تجهیز مکان مورد نیاز اجرای عملیات پردازش و تبدیل پسماندهای آلی به کود آلی ورمی‌کمپوست با امکانات آب و برق 1-1 ) زمین مناسب تسطیح شده و زیر سازی شده حداقل با زیرسازی مناسب، یا آسفالت یا بتن به وسعت تقریبی 2000 مترمربع 1-2 ) ایجاد شرایط مناسب جهت استقرار تجهیزات، امکانات و ادوات، ماشین‌آلات. 1-3 ) ساخت سالن تفکیک با سامانه جداسازی حداقل 400 متر مربع 1-4 ) ساخت انبار محصول و بسته‌بندی حداقل 200 متر مربع 1-5 ) خرید و نصب سامانه‌های انتقال مواد، تفکیک تا مرحله پردازش، برای پردازش 30 تن پسماند در روز 1-5-1 ) تهیه و نصب دستگاه Hopper پردازش پسماندها 1-5-2 ) تهیه و نصب دستگاه Slat برای انتقال پسماند 1-5-3) تهیه و نصب سامانه انتقال مواد تسمه نقاله 1-5-4 ) تهیه و نصب دستگاه جداسازی کرم از کود، سرند دوار 4 دستگاه 1-5-5) تهیه و نصب سامانه آبیاری مکانیزه تحت فشار 1-5-6) تهیه و نصب دستگاه کنترل نهایی، ترکیبات و بسته‌بندی محصول 1-6 ) تهیه کرم E.foetida به مقدار مورد نیاز حداقل 10 تن 2- تعهدات مشاور 2-1 ) انجام امور مشاوره و نظارت از مراحل شروع تفکیک، حمل و نقل و پردازش 2-2 ) تامین کادر فنی و متخصص در طول مدت قرارداد 2-3 ) نطارت، پردازش و تولید تا مرحله غنی سازی و بسته‌بندی محصول نوع ب ) شرایط مشارکت 1- تعهدات شهرداری 1-1 ) انجام شرایط موضوع الف بند 1-2-3-4 تا مرحله 4-5-6 1-2 ) خرید تضمینی محصول تولید شده پردازش هر کیلوگرم 5000 ریال جهت مصارف فضاهای سبز و غیره 2- تعهدات مشاور 2-1 ) تهیه کرم قرمز حلقوی بارانی موسوم به E.foetida به مقدار مورد نیاز طرح حداقل 10 تن 2-2 ) تامین پرسنل مورد نیاز اجرای طرح از جلسه تحویل پسماندها در سالن تفکیک تا مرحله پردازش و بسته‌بندی محصول در طول مدت قرارداد 2-3 ) نظارت، کنترل، فنّاوری و تهیه تجهیزات آزمایشگاهی نوع ج ) شرایط مشارکت 1- تعهدات شهرداری در مشارکت 1-1 ) انجام شرایط موضوع الف بند 1-2-3-4 1-2 ) خرید تضمینی محصول تولید شده از قرار هر کیلوگرم 5000ریال 1-3 ) ایجاد شرایط مشارکت مدنی برای مدت 10 تا 15 سال 2- تعهدات مشاور 2-1 ) تهیه و تجهیز کارگاه و اجرای شرایط پردازش از مرحله تحویل پسماندها در سالن تفکیک تا بسته‌بندی محصول برابر شرح الف بند 1-2 الی 5-3 2-2 ) محصول تولید شده 100 درصد متعلق به مشاور می‌باشد. 2-3 ) کلیه هزینه‌های اجرای عملیات پردازش از ابتدای تحویل پسماندها در سالن تفکیک تا بسته‌بندی محصول بعهده مشاور می‌باشد. « بخش سوم » توجیه فنی و اقتصادی A/A توجیه فنی اقتصادی راکتورهای A با سرانه 700 کیلوگرم خانوار 4 نفره با تولید 2 کیلوگرم ماده آلی - هزینه تمام شده هر کیلوگرم پسماند شامل جمع‌آوری، حمل و نقل، دفع، نظارت، سرپرستی و سایر هزینه‌های اداری بالغ بر 500 ریال - هزینه مستقیم شهرداری در سال 000/360 ریال = 12 ماه × 30 روز× 500 ریال× 2کیلوگرم - قیمت راکتور 000/000/2 - مدت زمان استهلاک هزینه با توجه به افزایش نرخ تورم و هزینه‌های سالهای بعدی بطور متوسط %20 000/432 = سال اول %20× 000/360 000/296/1 = سال دوم %20× 000/432 200/545/1 = سال سوم %20× 000/296/1 000/855/1 = سال چهارم %20× 200/545/1 - دوره بازگشت سرمایه حدود 4 سال می‌باشد. - در صورت احتساب هزینه‌های بیرونی زیست محیطی و بهداشتی ناشی از دفع بی‌رویه و غیر بهداشتی پسماندها با برآورد انجام شده هر کیلوگرم زباله بالغ بر 7000 ریال خسارت به محیط زیست وارد می‌نماید که دوره بازگشت سرمایه ملی و شهرداری بشرح زیر می‌باشد: - دوره بازگشت سرمایه ملی و شهرداری کمتر از 6 ماه می‌باشد. هزینه مستقیم و زیست محیطی شهرداری در سال 000/040/5 ریال = 12 ماه × 30 روز× 7000 ریال× 2کیلوگرم عوائد حاصل از درآمد تولید کود ورمی‌کمپوست در سال 000/576 ریال = 12 ماه × 30 روز× 4000 ریال*?20 × 2کیلوگرم - در صورت جذب این عوائد توسط شهرداری دوره بازگشت سرمایه کمتر از 1 سال می‌باشد. B/B توجیه فنی و اقتصادی راکتورهای خانگی جهت آپارتمانهای 5 تا 10 واحدی با 40 نفر ساکن - سرانه 700 گرم روزانه 30 کیلوگرم پسماند آلی آشپزخانه و 20 کیلوگرم ضایعات فضای سبز جمعاً 50 کیلوگرم - هزینه تمام شده هر کیلوگرم پسماند شامل جمع‌آوری، حمل و نقل، دفع، نظارت، سرپرستی و سایر هزینه‌های اداری بالغ بر 500 ریال - هزینه مستقیم شهرداری در سال 000/000/9 ریال= 12 ماه × 500 ریال × 30 روز × 50 کیلوگرم - دوره بازگشت سرمایه 4 سال برآورد می‌گردد. - 000/800/10 = سال اول %20× 000/000/9 - 000/960/12 = سال دوم %20× 000/800/10 - 000/552/15 = سال سوم %20× 000/960/12 - 400/662/18 = سال چهارم %20× 000/552/15 - در صورت احتساب هزینه‌های پنهان( بیرونی) خسارت زیست محیطی و بهداشتی از قرار هر کیلوگرم 7000 ریال قیمت تمام شده پسماند می‌باشد. - دوره بازگشت سرمایه ملی و شهرداری کمتر از 5 ماه می‌باشد. هزینه مستقیم و زیست محیطی شهرداری در سال 000/000/126 ریال = 12 ماه × 30 روز× 7000 ریال× 50کیلوگرم - عوائد حاصل از درآمد تولید کود ورمی‌کمپوست در سال 000/400/14 ریال = 12 ماه × 30 روز× 4000 ریال*?20 × 50کیلوگرم - در صورت جذب این عوائد توسط شهرداری دوره بازگشت سرمایه کمتر از 1 سال می‌باشد. C/C توجیه فنی و اقتصادی - برآورد دوره بازگشت سرمایه راکتور صنعتی با پذیرش 1 تن در روز - هزینه تمام شده هر کیلوگرم پسماند شامل جمع‌آوری، حمل و نقل، دفع، نظارت، سرپرستی و سایر هزینه‌های اداری بالغ بر 500 ریال - هزینه مستقیم شهرداری در سال 000/000/180 ریال= 12 ماه × 500 ریال × 30 روز × 1000کیلوگرم - در صورت احتساب هزینه‌های پنهان( بیرونی) خسارت زیست محیطی و بهداشتی از قرار هر کیلوگرم 7000 ریال قیمت تمام شده پسماند می‌باشد. - دوره بازگشت سرمایه ملی و شهرداری کمتر از 5 ماه می‌باشد. هزینه مستقیم و زیست محیطی شهرداری در سال 000/000/2520 ریال = 12 ماه × 30 روز× 7000 ریال× 1000کیلوگرم - عوائد حاصل از درآمد تولید کود ورمی‌کمپوست در سال 000/000/288 ریال = 12 ماه × 30 روز× 4000 ریال*?20 × 1000کیلوگرم - دوره بازگشت سرمایه کمتر از 1 سال برآورد می‌گردد. « بخش چهارم » نتیجه‌گیری با توجه به برآورد هزینه‌های اعلام شده، در صورت تجمیع راکتورها و احداث فارم‌های تولیدی بصورت صنعتی علاوه بر کاهش هزینه‌های جاری و نگهداری با توجه به انتفاع و بهره‌برداری از سال اول و تعهد نگهداری و خدمات رسانی در سالهای بعدی به نظر می‌رسد بهتر است شهرداری نسبت به تعیین مکانهای مناسب در چندین نقطه شهر بویژه اماکن عمومی، پارکها، کتابخانه‌ها، فضاهای آموزشی و مراکز علمی بصورت فارم تولیدی به وسعت تقریبی هر واحد 50 تا 70 متر مربع اقدام نمایند در این صورت امکان بهره‌برداری سریع‌تر، ارزان‌تر و قابل کنترل‌تر بوده و می‌توان بعنوان یک صنعت در آمدزا یا کارگاه زودبازده در اختیار علاقمندان به این صنعت قرار داده و بابت هر فارم تولیدی بطور مستقیم برای 2 نفر و غیر مستقیم 4 نفر اشتغال ایجاد نمود. همزمان توزیع راکتورهای خانگی بمنظور جلب مشارکت شهروندان می‌تواند تاثیر بسیار جالبی در ایجاد انگیزش در کنترل و تفکیک پسماندها از همان مبدا بنماید که این موضوع برای شهروندان بسیار ارزشمند و در جهت کاهش هزینه های جاری شهرداری بسیار مؤثر می‌باشد. « بخش پنجم » پیشنهاد مشاور با توجه به تولید روزانه بالغ بر 700گرم سرانه زباله در روز و هزینه‌های جمع‌آوری، حمل و نقل و دفع و یا پردازش پسماندها و خسارات و خطرات زیست محیطی و بهداشتی آن، چنانچه فارم تبدیل پسماندها در مراکز و اماکن عمومی در نظر گرفته شود علاوه بر جذب %70 پسماند آلی شهری و ضایعات فضای سبز شهری می‌توان با جلب مشارکت شهروندان %20 مواد زائد جامد قابل بازیافت را نیز از طریق همین مراکز تحویل و جهت پردازش و بازگشت صحیح و بهداشتی به چرخه مصرف به صنایع تبدیلی انتقال داد. با این احتساب امکان جذب و پردازش بالغ بر %90 پسماندهای شهری که بالغ بر 630گرم سرانه در روز می‌باشد فرآهم شده و هزینه‌های شهرداری را بالغ بر %50 کاهش خواهد داد البته دلیل کاهش 50 درصدی بخاطر لزوم خدمات رسانی شهرداری طی حداقل 5 سال شامل آموزش، فرهنگ سازی تا اقتصادی شدن طرح مذکور می‌باشد پس از 5 سال مطمئناً این رقم تا 90 درصد کاهش خواهد یافت که قابل توجه می‌باشد. بی شک اجرای طرح ملی جذب 90 درصد پسماندهای شهری از نظر بهداشتی، زیست محیطی و اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد که در هر صورت قابل اجرا بوده و حتی شهرداری می‌تواند با جذب و استفاده محصول تولید شده از مزایای بسیار مهم کود آلی بیولوژیک تولید شده در فضاهای سبز شهری بهره‌مند گردد.