سیب ( دقیقا" یک میوه شفتدار) میوه درختی ازطبقه Malus است که عضوی از خانواده گل سرخیان بوده (روزاسیا) و در طول تاریخ کشت می شده است . بیشتر گروه سیبها به گونه M. domesticaیا پیوندیهای آن تعلق دارند. 

اجداد وحشی سیبها احتمالا" درختی به نام Malus sieversii ( که فاقد اسم همگانی است) بود که هنوز هم در قزاقستان یافت می شود.محققان در حال مطالعه روی M. sieversii که در برابر بسیاری از بیماریها و آفات مقاوم است می باشند تا بتوانند یک سیب مقاوم تر در برابرسرما بوجود آورند. 

تاریخچـــــه

در کلیه مناطق آب و هوایی خنک ، سیب غذای بسیار مهمی بوده است . نسبت به سایرمیوه های درختی ( احتمالا" بجز مرکبات) سیب را می توان برای ماهها انبار نمود درحالیکه همچنان ارزش غذایی خود را حفظ می کند. سیبهای زمستانی که در اواخر پاییز چیده شده و در دمای بالای انجماد در سردخانه یا اتاق سیب نگهداری می کنند از سال 1800 غذای مهمی در اروپا و آمریکا به شمار می رفته است . 

 

گونه های سیب

بیش از 7500 گونه سیب شناسایی شده است . این گونه ها در نقاط فراشمالگانی ، نیمه حاره و معتدلوجود دارند. چون درختان سیب به شرایط خنک کننده( chilling requirement) نیازدارند در آب و هوای استوایی گل نمی دهند.

در بین رایج ترین گونه های تجاری سیب می توان به این موارد اشاره کرد Braeburn( نیوزیلند) ، سیب نارنجی cox «بریتانیا – گونه قدیمی که امروزه محبوبیت گذشته را ندارد) ، فوجی ( آسیا، استرالیا) ، گالا(نیوزیلند) ، سیب طلائی( آمریکا ، اروپا) ، گرانی اسمیت ( استرالیا و کالیفرنیا) ، جونا گلد( آمریکا) ،جوناتــــان ( آمریکا) ، مکین تــاش ( کانــادا) ، سیب قرمـز( آمریکا) و نوعی سیب زمستانی ( آمریکا). تمامی این سیبها بجز نوع آخر شیرین و رنگین هستند. گرانی اسمیت ترش است و بعضی از مردم آنرا بصورت تازه می خورند در ضمن برای آشپزی هم مطلوب هستند. پوست آن سبز روشن خالدار است . این گونه سیب برای رشد کامل نیازمند آب و هوایی گرم بوده و فصل رشد طولانی مدتی دارد اگرچه میوه های نامرغوب تر در مناطق نامناسب رویش می کنند. ] تصویر معروفی از سیب گرانی اسمیت بر روی آرم Apple Recordsوجود دارد) یک شرکت سازنده ترانه که آهنگهای گروه Beatlesرا منتشر می کند . 

طعم سیبهـــــــا

مزه سیبها برای اشخاص متفاوت است و در طول زمان تغییر می کند. مثلا" شهر واشنگتن ( آمریکا) به کشت سیب قرمز شهرت داشت اما در سالهای اخیرکشت گونه های دیگرنیز محبوبیت یافته است ؛ بعضی از مردم آمریکا سیب قرمز را بعنوان سیبی نا مرغوب با طعمی بسیار ملایم و ساختاری نرم به حساب می آورند. این افراد به سیبهای ترد مثل فوجی و گالا تمایل یافته اند.

معمولا" سیبهای جدید شیرین تر از انواع قدیمی هستند. بیشتر سیبهای آمریکای شمالی و اروپا طعمی شیرین و ملس دارند اما سیبهای ترش طرفداران بسیار اندکی دارند. سیبهای خیلی شیرین با طعم کم ترش در آسیا محبوبیت دارند. تمامی گونه سیبهای جدید نرم ولی ترد هستند. سایر موارد مورد نیاز در پرورش سیب عبارت است از پوست رنگین ، عدم وجود رنگ قهوه ای ، راحتی حمل ونقل ، امکان انبار، محصول فراوان ، مقاومت در برابر بیماریها، نمونه شکل سیب قرمز واشنگتن ، ساقه بلند( تا آفت کشها امکان نفوذ به تمامی قسمتهای میوه را داشته باشند) و طعمی قابل قبول برای میانگین افراد. گونه های قدیمی اغلب ترش ، دارای شکلهای نابهنجارو قهوه ای هستند و دارای رنگ وساختار گوناگون می باشند. امروزه تعداد بسیار کمی از گونه های قدیمی در سطح کلان تولید می شود اما بسیاری ازاین گونه ها توسط باغداران خانگی و کشاورزانی که مستقیما" محصولشان را در بازارهای محلی عرضه می کنند به عمل می آیند.بسیاری از گونه های خارق العاده و از نظربومی مهم ، با طعم و ظاهر منحصر به فردشان برای کشف وجود دارند ؛ مبارزاتی برای حفظ سیب در سراسر جهان آغاز شده تا ازانقراض چنین میراث بومی جلوگیری شود. 

گونه هایی از سیب را بخصوص برای تولید آب سیب کشت می کنند . سیبهای آب گیری قطعا" برای خوردن بسیار ترش وزننده هستند اما با آنها یک نوشیدنی خوش طعمی تولید می شود که با سیبهای خوراکی معمولی نمی توان تهیه نمود. 

 

پرورش سیب

سیبها مانند بیشتر گیاهان چند ساله معمولا" بصورت لقاح غیر جنسی واز طریق پیوند تکثیر می شوند. سیبهای بذری گاهی اوقات بطور اساسی با درخت مادرتفاوت دارند. بیشتر گونه های جدید سیب بصورت سرچشمه بذری دارند که یا شانسی رشد کرده اند ویا از طریق باروری عمدی گونه های پرآتیه پرورش یافته اند. اصطلاحات بذری ، دانه سیب و تخم که در نان گونه سیب وجود دارد بیانگر منشاء بذری سیب می باشد. همچنین سیبها می توانند جوانه هایی غیرعادی بوجود آورند( جهشهایی بر روی یک شاخه مجزا) . بعضی از جوانه های غیرعادی منجر به نسلهایی بهتر از گونه های مادریشان می شوند. بعضی از آنها به قدری از درخت مادر متفاوت می شوند که دیگر گونه هایی جدید به حساب می آیند. 

بعضی از پرورش دهندگان سیبهای معمولی را با سیبچه یا سیبهای غیر عادی مقاوم در برابر سرما پیوند می زنند تا گونه های مقاوم تری بوجود آورند. مثلا" از دهه 40 مرکز آزمایشات Excelsior در دانشگاه مینه سوتا و ویسکانسین پیشرفت دائمی را در سیبهای مقاوم مهم که هم از نظر تجاری و هم باغداری خانگی رشد گسترده ای دارند در سراسر مینه سوتا و ویسکانسین ایجاد کرده اند . مهمترین ابداع آنها شامل Haralson فراوان ترین سیب کشت شده در مینه سوتا ، Wealthy،Honeygold و Honeycrisp می باشد. شیرینی و ساختار Honeycrisp به قدری مورد علاقه مصرف کنندگان است که باغداران مینه سوتا درختان پاگرفته و پربار خود را قطع می کنند تا برای این نوع سیب انبار احداث کنند – عملی که تاکنون انجام نشده بود. 

شروع به احداث باغ

باغهای سیب را با کاشت درختان دو یا سه ساله احداث می کنند. این درختان کوچک معمولا" از گلخانه که در آنجا درختان را با روش پیوند جوانه تولید می کنند تهیه می شود. ابتدا با استفاده از کشت بافت یا خوابانیدن شاخه یک گیاه پیوندی بصورت بذری یا کلون شده بعمل می آورند که برای رشد آن ، یک سال وقت لازم است . سپس بخش کوچکی از شاخه یک درخت بالغ ( قلمه) از گونه مورد نظررا تهیه می کنند. ساقه بالایی و شاخه های گیاه پیوندی را بریده و به جای آن قلمه را قرار می دهند. دیر یا زود این دو قسمت با هم رشد کرده و درخت سالمی را بوجود می آورند. 

گیاهان پیوندی دراندازه نهایی درخت تاثیر دارند . در حالیکه بسیاری برای پرورش دهندگان ،دارای گیاهان پیوندی زیادی هستند ، این گیاهان پیوندی به صاحبان خانه فروخته می شود که فقط به داشتن چند درخت از یک یا دو گونه مختلف تمایل دارند : گیاه پیوندی بذری معمولی که یک درخت کامل بوجود می آورد یا گیاه پیوندی نیمه کوتاه که درخت تاحدی کوچکتربه بار می آورد. گیاهان پیوندی کوتاه عموما" در برابر آسیبهای ناشی از سرما و باد آسیب پذیرترهستند. درختان کوتاه کامل اغلب بوسیله پایه و داربست تثبیت شده و در باغهای چگالی بالا کاشته می شوند این باغات برای کشت آسانتر بوده و و حاصلخیزی هر واحد از زمین را تا حد زیادی افزایش می دهد.

بعضی از درختان از طریق پیوند" بین ساقه ای" بین گیاه پیوندی راست ساقه و درخت که نتیجه رشد هر دو پیوند است بوجود می آیند. 

پس از کاشت درخت کوچک درباغ ، باید قبل ازکسب توانایی تحمل مقدار زیادی غذا 3 تا 5 سال ( نیمه کوتاه) یا 4 تا 10 سال ( درختان معمولی) بزرگتر شوند .در طول این مدت پرورش مناسب شاخه های بزرگ و چیدن جوانه هایی که رشد نا درست دارندازاهمیت زیادی برخوردار می باشد همچنین ساخت داربستی مناسب که در آینده سنگینی بار میوه را تحمل کند. 

موقعیـت

درختان سیب نسبتا" به شرایط خاک بی تفاوت هستند و در دامنه گسترده ای ازمقادیر PH و سطوح حاصلخیزی رشد می کنند. آنها حتما" باید در مقابل باد مراقبت شده ونباید در مناطق پست که در معرض آخرین سرماهای بهاری می باشند کاشته شوند. برای این درختان زهکشی مناسب ضروری بوده و خاکهای سنگین یا زمین مسطح باید به گونه ای محکم شود تا از عدم قرار گرفتن سیستم ریشه ها درخاک اشباع شده با آب مطمئن شویم. 

گرده افشانـــــــی

درختان سیب با خود آمیزش پذیر نیستند ونیازبه گرده افشانی بصورت دگرگشنی دارند. مدیریت گرده افشانی بخش مهمی از پرورش درخت سیب محسوب می شود. قبل از کاشت درخت مرتب کردن تولید کنندگان گرده بسیار مهم است ( گونه های سیب یا سیبچه که تامین کننده گرده هایی فراوان ، رستنی و آمیزش پذیر هستند). ممکن است باغهای میوه دارای ردیفهای یک در میان گونه های گشنی پذیریا درختان سیبچه متناوب ویا شاخه های پیوند خورده سیبچه باشند. بعضی گونه ها گرده های بسیارمعدود یا گرده های نابارورتولید می کنند بنابراین گرده افشانان خوبی به حساب نمی آیند. پرورشگاههای گل و گیاه خوب دارای لیست گشنی پذیری گرده افشانان هستند. 

گاهی اوقات پرورش دهندگانی که دارای باغستانهای قدیمی با یک گونه درخت هستند برای گرده افشانی ، دسته هایی از گلهای سیبچه را درون بشکه یا سطلهایی فراهم می کنند. پرورش دهندگان خانگی که دارای یک درخت بوده و فاقد گونه های دیگر در همسایگی اشان هستند نیز می توانند از این روش البته در مقیاس کوچک تر استفاده کنند. 

پرورش دهندگان درخت هر سال هنگام گل دادن معمولا" از گرده افشانهایی را برای جابجایی گرده تهیه می کنند. عموما"از کندو زنبور عسل استفاده می شود و انجام این کار توسط زنبوردارانی صورت می گیرد که در ازاء مزد به تهیه کندو مبادرت می ورزند. در باغات تجاری از زنبورهای کارگر باغی نیزبعنوان گرده افشانهــــــای مکمل استفاده می شود. چون آنها نیش نمی زنند احتمالا" پرورشدهندگان خانگی در مناطق حومه ازاین زنبورها استفاده می کنند. بعضی زنبورهای وحشی مثل زنبورهای درودگر و زنبورهای تک زیدیگر ممکن است به این امر کمک کنند. بعضی مواقع ملکه های زنبورهای درشت در باغات حضور دارند اما معمولا" تعدادشان به قدری نیست تا گرده افشانهای با اهمیتی به حساب آیند.

گرده افشانی ناکافی علائمی بسیارکم داشته و برای سیبها ناگوار است و موجب کندی رسیده شدن میوه می گردد. برای ارزیابی گرده افشانی باید دانه ها را شمرد. سیبهایی که به خوبی گرده افشانی شده اند دارای 7 تا 10 دانه بابهترین کیفیت می باشند. سیبهایی که کمتر از 3 دانه دارند معمولا" نمی رسند و در اوایل تابستان از روی درخت خواهند افتاد. گرده افشانی نا مناسب یا نتیجه کمبود گرده افشانها و یا کمبود گرده تولید شده ویا به سبب شرایط آب و هوایی نامناسب برای گرده افشانی در زمان گلدهی می باشد. 

سرما هنگام گل دهی

یک مشکل کلی ، سرمای دیرهنگام است که موجب نابودی ساختارخارجی ظریف گل می شود. بهتر است برای فیلتر سازی هوا درختان درزمینهای شیبدارکاشته شوند اما شیب نباید رو به جنوب باشد ( در نیمکره شمالی) چون این کار موجب گل دادن زودرس درخت ودرنتیجه افزایش آسیب آن در برابرسرما خواهد شد. اگر سرما زیاد جدی نباشد می توان صبح قبل از تابش خورشید روی شکوفه ها روی درخت آب پاشید با این کار امکان نجات شکوفه ها وجود دارد. آسیبهای ناشی از سرما را می توان 24 ساعت پس از سرما تخمین زد. اگر مادگی گیاه به سمت عقب برگشته بود نشان دهنده ازبین رفتن گل و عدم تولید میوه خواهد بود. 

وجود منبع آب در نزدیکی محل پرورش سیب موجب تاخیر گرمای بهار می شود که نتیجه این مزیت به تاخیرافتادن شکوفایی تا زمان به حد اقل رسیدن احتمال سرما می گردد. مناطقی از آمریکا مثل ساحل شرقی دریاچه میشیگان ، ساحل جنوبی دریاچه انتاریو و اطراف برخی دریاچه های کوچکتر که این تاثیر خنک کنندگی آب به همراه خاک مناسب و خوب زهکشی شده وجود دارد پرورش سیب را در این نواحی ممکن ساخته است .

پرورش دهندگان خانگی سیب احتمالاً امکان استفاده از منبع آب را ندارند اما آنها می توانند از شیبهای رو به شمال یا سایر ویژگیهای جغرافیایی برای تاخیراندازی شکوفایی در بهار استفاده کنند. درختان سیب ( یا هر میوه دیگر) که در آمریکا در شیبهای رو به جنوب کاشته شوند خیلی زود شکوفه داده و دربرابر سرمای بهار بسیار آسیب پذیر خواهند بود. 

کاستن از بار درخت

درختان سیب هر دوسال مستعد باردهی است. اگر میوه را در مواقعیکه درخت محصول زیادی دارد ،بار آن را کم نکنند موجب کاهش گل دهی در سال بعد خواهد شد. کم کردن از بار درخت حتی خارج از زمان آن ، به برداشت محصول قابل توجه درهرسال کمک می کند. 

آفــــــــــات

درختان سیب در مقابل تعداد از بیماریهای قلرچی و باکتریایی و آفات حشره ای آسیب پذیر هستند. تقریباً در تمامی باغات میوه برنامه های فعال سمپاشی برای حفظ کیفیت خوب میوه ها ، سلامتی درخت و محصول زیاد انجام می شود. یکی از جریانات در حال انجام در مدیریت باغها ، استفاده از IPM یا کنترل یکپارچه آفات است که سمپاشیهای غیر ضروری را هنگام عدو وجود آفت یا ( محتمل تر) هنگام کنترل طبیعی آنها کاهش می دهد. 

سمپاشی برای آفات حشره ای نباید زمان شکوفه دهی انجام شود چون این امرموجب مرگ گرده افشانها می شود. و نیز در باغاتی که در آنها ازآفت کشها استفاده می شود نباید اجازه رشد گیاهانی که مورد توجه زنبورها هستند داده شود. شبدر سفید هلندی یکی از انواع فراوان علفها هستند که بسیاری از زنبورها در زمان تماس با گلهای آن در سطح باغات مسموم می شوند. 

از بین بیشترین بیماریهـــــای خطرناک می توان به fireblight ( بیماری باکتریایــی (و دو بیماری قارچی به نامــــهای black spot وخال زدگی سیب ( cedar-apple rust ) اشاره کرد.

plum curlico جدی ترین آفت حشره ای محسوب می شود. سایر این آفات عبارتند از : کرم حشره و کرم سیب .

پرورش سیب بدون استفاده از مواد شیمیایی بسیار دشوار است اگرچه در تعداد معدودی باغ با استفاده از گونه های مقاوم در برابربیماری و کنترلهای پرورشی بسیارخوب این کاربصورت تجاری موفق ، انجام شده است. آخرین ابزاردر پرورش طبیعی ، اسپری کردن لایه نازکی ازخاک معدنی کائولین است که موجب تشکیل مانعی طبیعی در مقابل بعضی آفات شده و مانع آفتاب سوختی سیب می گردد. 

برداشت

بیشتر درختان بالغ هر سال معمولاً 10-5 بوشل ( 200-100 کیلوگرم) محصول سیب دارند. سیبها را با استفاده از نردبانهای سه شاخه که بگونه ای طراحی شده اند تا بین شاخه ها ثابت شوند، برداشت می کنند. گونه های کمی که چیده نمی شوند ضمن رشد بسیار زیاد محصول فراوانی می دهند که تقریباً برداشت آن ممکن نیست. درختان کوتاه هر سال تقریبا" 5-3 بوشل ( 100-50 کیلوگرم) محصول ببار می آورند.

گونه های مختلف براساس محصولشان و اندازه نهایی درخت متفاوتند حتی اگرپیوند یکسانی داشته باشند.  

نکات مهم و کاربردی در مدیریت باغات

توضیح 1 : " آغاز مدیریت باغ از ابتدای فصل رشد ‌ "

 الف ) هر بیماری و آفتی شرایط و مکان ویژه ای برای زمستان گذرانی دارد با توجه به این امر از بین بردن پناهگاه زمستانگذرانی،  موثرترین و آسانترین روش مبارزه با آفات و بیماریها تلقی میشود برای اینکار ابتدا قبل از شروع فصل رشد ( اواخر زمستان )درز ها و  پوسته های خشک شده بر روی تنه درختان با کاردک تمیز کنید تا سمپاشی بهتر نتیجه دهد.

ب)  غرقاب کردن ریشه درختان با آب در اسفند ماه میتواند در کاهش آفاتی چون کرم سفید ریشه و کرم سیب موثر باشد.

ج)  شخم سطحی در پاییز در جذب بهتر آب به خاک و همچنین نابودی برگها و حشرات در کاهش آفات و بیماریها تاثیر خوبی دارد.

 

توضیح2  :"اصول صحیح سمپاشی " در بحث مبارزه با آفات و بیماریها اصول صحیح سمپاشی میتواند در کاهش آفات و بیماریها نقش اساسی و مهم را ایفا کند. بنابراین لازم است با استفاده از سمپاش های مناسب و بخصوص لانس های دارای قدرت مه پاشی که بتواند قطراتی حدودا" 50 تا 60 قطره در یک سانتی متر مربع روی برگها و تنه و ساقه بخواباند ارجحیت دارند.بنابراین لازم است سموم را بصورت قطرات ریز روی درختان قرار داد و از شستشوی درختان که علاوه بر تاثیر کم بر روی آفات و امراض موجب هدر رفتن محلول سم میشوندخودداری کرد. در سمپاشهای دارای مخزن بزرگتر بایستی بهمزن تعبیه شود بخصوص در استفاده از سموم پودر وتابل مانند دودین امکان ته نشینی وجود دارد.دیده می شود برخی مخزن بالای 1000 لیتری تهیه و اقدام به سمپاشی باغات میکنند بدون اینکه به این مسئله توجه نمایند!

 

توضیح 3 : " بهداشت سمپاشی " با توجه به اینکه سموم کشاورزی از جمله مواد بسیار خطرناک برای جانداران بخصوص انسان بحساب میآیند رعایت نکات زیر در سمپاشی ضروری مینماید:

عملیات درست کردن محلول سم ( مخلوط محلول غلیظ سمی با آب) خطرناک ترین لحظه برای سمپاش محسوب میشود چرا که دستها ، بدن و دهان و ریه ها مستقیما" در معرض واکنش سموم خالص  با آب قرار میگیرند. لذا از دستکش و عینک و ماسک های مخصوص سمپاشی استفاده نمایید . در هنگام سمپاشی از خوردن و آشامیدن و کشیدن سیگار اجتناب نمایید و پس از سمپاشی دست و صورت را با آب و صابون بشویید ظروف محتوی سم را دور از دسترس کودکان و حیوانات در انباری مناسب و قفسه یا صندوق قفل دار نگهداری نمایید.برای اطلاعات بیشتر در مورد سموم ، بروشور روی ظرف سم را با دقت مطالعه کنید چرا که همه مطالب جهت استفاده شما نوشته شده است.

 

توضیح4   : " اختلاط سموم "  سموم کشاورزی  ( قارچ کش ها و حشره کش ها  و کنه کش ها) عموما" در مبارزه تلفیقی قابلیت اختلاط با هم دارند و حتی ترکیب دو قارچکش  یا دو حشره کش و دوکنه کش و حتی دو علفکش با همدیگر خاصیت سنرژیک ( اثر مضاعف و موثر) دارند و در برخی موارد هم  اثر آنتاگونیستی ( اثر ضد هم و زیان آور ) .بنابراین لازم است بانظر کارخانه سازنده و گیاهپزشک انجام گیرد.

 

توضیح 5 : "  طرز تهیه محلول سم " میزان توصیه شده از سم را در مقداری آب حل کرده و خوب بهم بزنید . این محلول را در مخزن سمپاش که تا نیمه در آن آب ریخته شده است بریزید و در حالی که محلول را بهم می زنید بقیه آب را به آن اضافه کنید. توصیه می شود از مصرف محلول سموم تهیه شده در روزهای قبل ، خودداری شود.

 توضیح 6 : "  تعیین زمان سمپاشی " تعیین زمان سمپاشی یکی از مهمترین اصول مبارزه با آفات می باشد. با سرکشی مداوم و مرتب به باغات و مزارع ، شدت و میزان آلودگی را تعیین نموده و متناسب با آن سمپاشی را انجام دهید . تاکید میگردد برای برخی آفات مثل شته ها و کنه ها خسارت آفات باید به آستانه اقتصادی رسیده باشد. در این مورد  همواره با کارشناسان کشاورزی در تماس باشید.

 توضیح 7: " محلول پاشی "  مقدار  کود سولفات روی 34%  و  اوره  و اسید بوریک  هرکدام نیم کیلو در 100 لیتر آب در پاییز قبل از ریزش برگها تاقبل از جوانه زنی نتیجه رضایت بخشی در جلوگیری از ریزش گل و میوه دارند.

 توضیح 8 : " افزایش گرده افشانی "چون درختان سیب رقم قرمز لبنانی در گرده افشانی صد در صد  خود ناسازگار هستند ( یعنی گرده همان جنس از درخت نمیتواند مادگی همان جنس از درخت را تلقیح نماید) لازم است از گلهای سیب زرد لبنان یا از ارقام مختلف در هنگام گرده افشانی استفاده کنید

وجود زنبور عسل در صورت بودن گلهای سایر ارقام در زمان گرده افشانی صد در صد مفید خواهد بود

در صورت نبودن درخت سیب زرد ، ته شاخه گلدار رقم سیب زرد را در یک سطل کوچک یا پلاستیک محتوی آب قرار داده و در نزدیک گلهای درخت قرمز لبنانی ببندید.

توضیح 9:  " پیشگیری از بیماریهای درختان هسته دار "برای مبارزه و کنترل بیماری لب شتری در هلو و غربالی در هسته دارها سمپاشی در پاییز هنگام خزان برگ و در بهار هنگام تورم جوانه ها  با ترکیبات مس به نسبت  سه در هزار توصیه میگردد.هنگام حمله قارچها به شاخه ها و تنه درختان شیرابه ای بیرون می زند این عمل در بیشتر مواقع وسیله دفاعی گیاه در مقابل بیماری محسوب میشود تمیز کردن موضع و سمپاشی با قارچ کش ترکیبات مس در کاهش نفوذ و حمله قارچ مؤثر میباشد.

توضیح 10 : "  زمان  و چگونگی هرس "  زمان هرس و  یا جابجایی درخت در هنگام خواب (اواخر پاییز و زمستان ) میباشد بهترین زمان در مناطق سرد سیر ماه اسفند توصیه میشود.

درختان میوه از نظر هرس تفاوت های اساسی با هم دارند تشکیل میوه در درخت هلو اکثرا" در شاخه های سال دوم انجام میگیرد ولی در درخت سیب روی میخچه و در نقاط مختلف صورت میپذیرد. و بطور حتم نتیجه یک هرس در سال بعد بروز میکند هرس فرم دهی و باردهی علاوه بر علم تئوری نیاز به تجربه کافی دارد و در کل هرس یک درخت بستگی فراوان به نوع رقم و جنس آن دارد. 

 

توضیح 11 : " استفاده از چسب باغبانی "  محل شاخه های هرس شده را با  چسب باغبانی ( نه چسب چوب نجاری ) که برنگ قرمز بوده با برس نقاشی یا  ابر و یا چوبی که پارچه ای به یک سر آن بسته شده کاملا" میپوشانیم تا از نفوذ قارچها در محل زخم جلوگیری کنید. اضافه کردن ترکیبات مس به چسب در درختان مبتلا به شانکر تاثیر مطلوبی دارد.  توضیح : برای رقیق کردن چسب باغبانی طبق نظر کارخانه سازنده عموما" از الکل صنعتی استفاده میکنیم.

توضیح 12 :  " پیشگیری  و مبارزه  "  بیماری لکه سیاه سیب و غربالی ،لب شتری و سفیدک هلو و نیز کرم سیب  و مینوز برگ دارای مراحل مبارزه پیشگیری میباشند

برخی آفات ازجمله شته ها و کنه ها به محض مشاهده آفت اقدام به مبارزه میشوند و بالعکس در صورت عدم بروز یا ظهور احتیاجی به سمپاشی نیست.

 توضیح 13 :  " مصرف کود های شیمیایی " دادن کود به درختان باید در محل سایه انداز درخت و در عمق20- 30 سانتی متری خاک انجام گیرد برای حل بهتر کودها  بهتر است در محل جویها که به علت جریان بیشتر آب رطوبت بالایی دارد صورت پذیرد.

 توضیح 14 : " مصرف کود مایع  "  محلول پاشی با کود مایع که از طریق برگ جذب میشوند میتواند در بهبود و کیفیت میوه نقش مؤثری ایفا کند کودهای مایع با درصدهای مختلف بصورت کود کامل و یا کود اختصاصی همراه با سموم قابل اختلاط بوده و در طول دوره رشد به تعداد حداقل سه دفعه توصیه میشود..

 توضیح 15  : " مبارزه با شته ها { شته خونی} " در درخت سیب  مبارزه با انواع شته ها بخصوص شته خونی ( که اخیرا"  نسبت به حشره کش ها مقاومت نشان داده )  به محض ظهور و طغیان آفت   با سمپاشی یکی از سموم سیستمیک مثل  کنفیدور  -  پریمور –  موسپیلان – متاسیستکس  با تمرکز به محل اختفا و تجمع حشرات که عموما" در میان شاخه ها و شکاف  پوسته قرار دارد امکان پذیر است.

در زمستان بعلت سرما عموما" تجمع حشرات در پای در خت نزدیک طوقه ، اطراف پاجوشها ،شکاف پوسته های پایینی میباشد سمپاشی با غلظت بیشتر سم بهمراه روغن ولک در کاهش آفت به تجربه رسیده است.  

    توضیح 16 : "  بیماری شانکر "  برای کنترل بیماری  شانکر که اخیرا" در باغات سیب بیشتر شایع شده  هرس شاخه های آلوده وحذف بافتهای شانکردار در پاییز و یا اوایل بهار و انهدام آن در بیرون از باغ انتشار بیماری را کاهش میدهد اره و قیچی باغبانی را نیز باید بعد از هرس با محلول قارچ کش ترکیبات مس یا  الکل ضد عفونی کنیم . برای کاهش بیماری بافتهای آلوده وشانکرهای موجود روی شاخه های اصلی را با دقت می تراشند و محلهای تراشیده شده را با خمیر محتوی قارچ کش ( ترکیبات مس ) پانسمان میکنند.عموما"  سمپاشی کل درختان  به نسبت  5- 3  در هزار با قارچ کش ترکیبات مس می تواند در کاهش بیمار مؤثر باشد. قارچ کش توپسین ام  وحتی بنومیل نیز برای کنترل شانکر سیتوسپورایی درختان میوه توصیه شده است.

 توضیح17:  "مبارزه با کرم سفید ریشه " برای مبارزه با کرم سفید ریشه

افزودن حشره کش دیازینون پودری 40%     یا   لیندین   50 % و یا  کارباریل سوین  به خاک اطراف ریشه مطلوب میباشد    این کار بایستی بهنگام گرم شدن هوا و خاک که لارو حشرات به سطح خاک نزدیک میشوند صورت گیرد. محلول تهیه شده از سم ( 5 قاشق غذاخوری در یک حلب آب ) را بهتر است ضمن خاک برداری اطراف ریشه بیشتر نزدیک طوقه درخت ریخته شود. جمع آوری لارو ها در بهار و همچنین آویزان کردن چراغ در شبهای اوایل تابستان جهت جمع اوری حشره کامل قبل از تخم ریزی  در کاهش خسارت و آلودگی موثر است.

 توضیح 18: " پوسیدگی ریشه "  

پوسیدگی فیتوفتورایی طوقه و ریشه در بیشتر کشورهای میوه خیز جهان در باغ های میوه های دانه دار،هسته دارو خشکباری مخصوصا پسته،گردو و بادام شیوع دارد و خسارت هنگفتی به آنها وارد می سازد.

  نشانه ها روی اندام های هوایی،ضعف عمومی و کم برگ شدن درختان و پدیدار شدن زردی خفیف در برگها هستند. پوست طوقه و گاهی بخشی از بن تنه ترک می خورد  بافت زیر پوست بن تنه در محل شانکر به رنگ قهوه ای مایل به سیاه در می آید. ریشه های اصلی  و فرعی تیره رنگ شده بعدا بر اثر فعالیت دیگر میکرو ارگانیزم ها به رنگ سیاه در می آیند درختهای بیمار ممکن است خشک شوند .

مبارزه :

   اقداماتی  را که در کنترل بیماری موثرند می توان به شرح زیر خلاصه کرد: 

1. به حداقل رساندن مدت  اشباع خاک باغ،به ویژه   درقسمت نزدیک به سیستم ریشه. 

2. احداث باغ د ر زمین هایی بدون زه آب و نیز زهکشی و تهویه ی خاک های زه آب دار و مرطوب باغ های احداث شده .

3. کاشت درختان روی خاک پشته های کم ارتفاع به گونه ای که هنگام آبیاری،آب،اطراف تنه و طوقه ی درختان را فرانگیرد.

4. استفاده از پایه های متحمل در درختهای پیوندی .

5. استفاده از قارچ کش های سیستمیک، مانند فوزتیل آلومنیوم تا اندازه ای در جلوگیری از پیدایش بیماری و کنترل آن در درختان بیمار موثر است .توضیح اینکه این قارچ کش خاصیت پیشگیری ندارد یعنی در زمان حضور عامل بیماری بر آن اثر کرده،آن را از بین می برد.برای این منظور می توان حدود120 گرم گرانول 15% فوزتیل آلومنیوم را به شعاع 5/1 متر پیرامون تنه ی هر درخت پاشید و با بیل خاک را شخم زد تا گرانول سم به زیر خاک منتقل شود و سپس درختان تیمار شده را آبیاری کرد.تیمار درختان با آلیت باید 4دفعه در سال ،3 دفعه در بهار به فاصله ی یک ماه و دفعه ی چهارم در پاییز تکرار شود.

6 - تراشیدن قسمت های پوسیده و عفونی تنه ،طوقه و ریشه ها و انهدام بقایای تراشیده شده و اندودن محل ها ی تراشیده شده با مایعی غلیظ محتوی پودر وتابل 80% آلیت، پودر تالک و آب ،جلوگیری از آب گرفتگی و خیس شدن قسمت های عفونی شده ، توسعه ی بیماری را در درختان بیمار کاهش داده، مرگ آنها را به تاخیرمی اندازد.

 توضیح 19 : " افزایش انبارداری میوه "  محلولپاشی کلرور کلسیم در تیر ماه به نسبت 5 در هزار حداقل دو نوبت  روی درختان سیب در افزایش انبارداری و جلوگیری از لکه تلخی و  پوسیدگی مغز میوه نقش اساسی دارد.

 توضیح 20 : " بیماری لکه سیاه سیب " قارچ عامل برخی بیماریها مثل لکه سیاه سیب در روی برگهای ریزش شده در پاییز زمستانگذرانی میکنند .

چراندن برگها توسط دام و یا جمع کردن برگها و یا پخش کود ازته در پاییز روی برگها ریزش شده جهت پوسیدگی سریع تر ، میتواند در کاهش بیماری در سال بعد موثر باشد.هرچند زمان مناسب سمپاشی بر علیه این بیماری توسط پیش آگاهی انجام میشود لیکن سمپاشی در فصول مرطوب بیش از سه مرتبه با سموم قارچ کش موثر توصیه میگردد.

توضیح 21  :  " مبارزه با جوندگان تنه درختان " برای مبارزه با آفات جونده مثل خرگوش  در پاییز قبل از ریزش برف تنه نهال را با سم رابیتکس ( با 50% ماده موثر کربوکسین تیرام ) که بعنوان دورکننده عمل میکند آغشته نمایید ( 500گرم سم در 2 لیتر آب ) این عمل تقریبا" دو ماه تاثیرگذاری مطلوب دارد.

 توضیح 22 :  " شکستن مقاومت آفات و بیماریها  "  مصرف بی رویه سموم موجب مقاومت حشرات و بیماریها به سم میشود استفاده از سموم بصورت تناوبی و  همچنین بالابردن تدریجی دوز مصرفی با نظر گیاهپزشک و همچنین ایجاد پناهگاه برای برخی آفات ازجمله شته ها میتواند مقاومت آفات و امراض را بشکند. برای ایجاد پناهگاه به این طریق عمل میکنند که تعدادی از درختان کم بارده را در در قسمتهای مختلف باغ انتخاب و از سمپاشی محلول سم  بر روی آن خودداری مینمایند این درختان محل پناهگاه برای آفات شده و آفات در این درختان بدون ایجاد نسل مقاوم به سموم زاد و ولد میکنند ...

  توضیح 23 : " مبارزه با پوستخواران  و چوب خواران " برای مبارزه با چوبخواران و پوست خواران  سمپاشی با محلول : 250گرم سم دیپتریکس یا سم سوین -  2لیتر نفت  -  300 گرم صابون  در 100 لیتر آب توصیه میشود.

توضیح 24 :  "  مبارزه با موش "  خسارت عمده موش صحرایی در باغات باعث هرز آب شدن گشته و مقدار آب آبیاری را کاهش میدهند. از بین بردن بوته های حاشیه باغات نیز موجب فرار مارها که عمده دشمن موشها به حساب میآیند شده و تقریبا" میدان عمل بدست موشها میافتد. تنها راه مبارزه با موشها ریختن طعمه مسموم مثل پودر فسفر دوزنگ یا پلیت وارفارین میباشد وچون موشها چندین سوراخ برای مقاصد مختلف می سازند و ریختن طعمه مسموم در سطح وسیع مقرون به صرفه نمیباشد بهتر است با بیل جلوی سوراخها را خراب کنید بعد از دو سه روز برخی سوراخها  توسط موشها باز میشوند طعمه را فقط در جلوی این سوراخها بریزید. از دست زدن روی طعمه خودداری نمایید چون موشها بوی دست انسان را بهتر درک میکنند و از طعمه استفاده نمی نمایند  موشها در تابستان  غذای آبدار و در زمستان غذای خشک را دوست دارند . بهتر است برای درست کردن طعمه مسموم از گندم به آن روغن مایع افزوده بعدا" فسفر دوزنگ را به آن آغشته نمایید مواظب باشید پودر فسفر دو زنگ برای انسان و دام فوق العاده خطرناک بوده از نزدیک کردن آن به دهان و بینی خودداری کنید.

پیله‌آ

 

مشخصات:

اسم علمی این گیاه Pilea cadierei  ، از خانواده  urticaceae می باشد. این جنس دارای 400 گونه از گیاهان همیشه سبز دائمی است. گونه مورد نظر بومی ویتنام است و ارتفاع آن به 30 سانتیمترمی‌رسد .گونه مذکورشاخه های منشعب و برگهای مستطیلی –تخم مرغی به طول 8 سانتیمتر دارد که به طور متقابل قرار می‌گیرند.برگها سبز تیره با لکه های نقره ای در فواصل بین رگبرگها می باشند.

مراقبت:

پیله‌آ به نور متوسط، حرارت زیاد، خاک همیشه خیس، رطوبت هوای 70تا 90 درصد و خاک کمی اسیدی، احتیاج دارد.

کود:

کود موردنیاز این گیاه را می توان به میزان 3 گرم درلیتر، هرهفته یکبار، از فروردین تا مهر هر ماه، مصرف نمود.

خاک:

مخلوطی از خاک باغچه ، ماسه و تورب خاک مطلوب پیله‌آ میباشد.

ازدیاد:

پیله‌آ را می توانید به آسانی تکثیر کرده و درطول چند هفته گیاهی با اندازه مناسب تولید کنید. عمل تکثیر این گیاه بهتر است از اواسط تا اواخر بهار انجام شود ابتدا با یک جاقوی تیز، قلمه های انتهایی ساقه را به طول6 تا 76 سانتیمتر جدا کنید و انتهای آنها را در پودر هورمون ریشه زیایی فرو ببرید، سپس هر 5 قلمه را در گلدانی با قطر دهانه 9 سانتیمتر بکارید. خاک را نسبتا مرطو ب کنید و دما را روی 18 تا 20 درجه سانتیگراد، نگاهدارید. ریشه دهی یک ماه طول خواهد کشید. پس از آن تغذیه گیاه را شروع نمایید. در این مدت بهتر است کود مایع از حد طبیعی رقیق تر باشد. برای اینکه گیاهی پرپشت داشته باشد. می توانید جوانه ای جانبی را با دست بچینید.

عوارض و درمان:

اگر گلدان پیله‌آ را در جای سردی بگذارید ممکن است یخ بزند و کلیه اندام گیاهی حالت افتادگی پیدا کند در این صورت، خشک شدن گیاه حتمی است. قارچ بوتری تیس در آبیاری و رطوبت زیاد فعال شده و به گیاه حمله می کند و نقاط خاکستری و زخمهایی روی برگها دیده می شود. می توانید با سم قارچ کش گلدان را سمپاشی کنید. لکه های سوخته روی برگ در اثر استفاده از مواد براق کننده شیمیایی ایجاد می شود و یا اینکه گلدان در اثر اشعه مستقیم آفتاب دچار این عارضه می گردد. غبار پاشی در آفتاب هم لکه های سوخته روی برگ ایجادمی کند. برگها در اثر هوای خیلی سرد سیاه می شوند. در صورتی که نور محیط کم باشد، ساقه های پیله‌آ دراز و منحرف شده و فاصله بین برگهایش زیاد می گردد. اگر مشاهده کردید برگها سقوط می نمایند، گلدان را 15 دقیقه درون تشت آب بگذارید غبار پاشی را در تابستان فراموش نکنید. همچنین به برگهای جدید توجه کنید. اگر کوچک و ریز هستند، ریشه را بازدید کرده و در صورت متراکم بودن گلدان را تعویض کنید. در غیر این صورت تغذیه مصنوعی هر دو هفته یکبار و یا تعویض خاک سطحی گلدان در جبران این عارضه موثر خواهد بود.

سایر تصاویر

پرنده بهشتی

مشخصات:

اسم علمی پرنده بهشتی Strelitzia reginae ، از خانواده Musaceae  می‌باشد. این جنس دارای 5 گونه از گیاهان علفی همیشه سبز دائمی است. گونه مورد نظر بومی جنوب آفریقا بوده و ارتفاع آن به حدود یک متر می‌رسد.این گونه دارای برگهای سبز نسبتا روشن و تخم مرغی شکل است. گلآذین این گیاه به طول 15 سانتی متر در بهار، در انتهای ساقه‌ای به طول یک متر به وجود می آید. گل آذین شامل اسپات سبز بار گه های ارغوانی و قایق مانند است که از آن گلهای نارنجی و آبی رنگ خارج می‌شوند. درجه حرارت زمستان، برای این گیاه باید حدود 10 درجه سانتیگراد باشد.

مراقبت:

پرنده بهشتی به نور متوسط تا زیاد، بالای محیط، خاک همیشه خیس رطوبت 50 تا 70 درصد و خاک قلیایی احتیاج دارد.

کود:

کود مورد نیاز این گیاه را  میتوان به میزان 2 گرم در لیتر، هرهفته یکبار، از فروردین تا مهرماه، مصرف نمود.

خاک:

خاک مغذی و کمی ماسه برای پرورش گیاه پرنده بهشتی مطلوب و مناسب است.

ازدیاد:

تکثیر پرنده بهشتی نیاز به هنرمندی و صبر زیادی دارد. بذرهای این گیاه به رنگ قهوهای بوده و توده ای از کرکهای نارنجی دارد. تکثیر بذرها در دستگاه تکثیر کننده، در دمای  ثابت  24 درجه سانتیگراد، 6 ماه طول خواهد کشید.وقتی جوانه ها رشد کرده و بزرگ شدند، می توانید آنها را جابجا کنید و در گلدانی با قطر دهانه 9 سانتیمتر حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت بکارید. این گیاه را در اواسط تا اواخر بهار با روش تقسیم بوته هم می توان تکثیر کرد. ابتدا خاک را مرطوب کنید و گیاه را از گلدان خارج نمایید با دقت هر گیاه جدیدی را که حداقل 3 یا 4 برگ داشته باشد، از گیاه مادری جدا کنید. و در ریشه دهی صورت بگیرد. گلدانهای جدید را در دمای 20 درجه سانتیگراد و نور مناسب، ولی دور از تابش مستقیم خورشید قرار دهید و خاک را نسبتا مرطوب نگهدارید.

سایر تصاویر

ارقام خوب گوجه:

کلاستر، چری (گیلاسی)، کالیبرا، کنزو، باربارا

بهترین PH خاک برای کشت گوجه فرنگی 5/5 تا 8/6

متوسط جوانه‌زنی بذر گوجه فرنگی: 6-4 روز

برداشت محصول: 70-60 روز

بهترین درجه حرارت برای جوانه‌زنی: 30-25 سانتیگراد

زمان انتقال نشاء به زمین اصلی زمانی است که ارتفاع بوته 30-20 سانتیمتر شود.

برای کشت نشاء در زمین اصلی حفره‌هایی با فاصله 60-40 ایجاد می‌کنند. اگر تراکم بوته بصورت 5/2 بوته در متر مربع در نظر گرفته شود برای هر هکتار نیاز به 25000 بوته وجود دارد.

درجه حرارت مناسب برای رشد و گلدهی گوجه فرنگی در روز 25-21 درجه سانتیگراد و در شب 19-17 درجه سانتیگراد است.

در حالت معمولی گوجه هر 2 روز یکبار یا یک روز در میان آبیاری می‌شود. در هوای سردتر هر 7 یا 8 روز یکبار آبیاری انجام می‌شود.

سه عنصر اصلی برای گوجه فرنگی: فسفر ـ پتاسیم ـ ازت

آمار تولید گوجه در ایران 400-300 تن در هکتار است. در دنیا 800-700 تن در هکتار است.

بهترین حالت برای برداشت میوه رسیده سفت است که به رنگ قرمز روشن (صورتی) است.

برای بسته‌بندی میوه‌های از جعبه‌های پلاستیکی استفاده شود بهتر است.

برخی از روشهای تربیت بوته:

1 ـ روش سنتی خوابانیدن ـ روش متوالی قوسی ـ روش پرورش روی سیم با ارتفاع بلند ـ روش کشت بینابینی ـ روش قلابی

بذر گوجه ردکلاد برای نواحی گرم مناسب است.

بذر گوجه ردتاپ دارای بوته‌های بلند، میوه درشت کروی شکل و محصول فراوان است.

بذر گوجه اوربانا دارای محصول فراوان، خوش رنگ و خوشمزه می‌باشد.

هرس اولیه زمانی است که بوته 30 سانتیمتری می‌شود.

هرس در گوجه هر 3 روز یکبار انجام شود.

هر بوته گوجه فرنگی در طول رشد 65 لیتر آب مصرف می‌کند.

روش تراوایی به دلیل افزایش بهره‌وری آب مصرفی، ممانعت از رشد علفهای هرز و کاهش بیماریهای قارچی بهترین شیوه آبیاری گوجه است.

میزان برداشت عناصر غذایی گوجه فرنگی با 90 تن عملکرد بیش از 260 کیلوگرم ازت (N ) , 100 کیلوگرم فسفر (P2O5) , 520کیلوگرم پتاسیم (K2O) , 40 کیلوگرم منیزیم , 60 کیلوگرم گوگرد و رقمی بیش از 100 کیلوگرم در هکتار کلسیم می‌باشد . ولی مقدار برداشت عناصر ریز معدنی در مقایسه با عناصر پرمصرف بسیار کم و ناچیز است .

مثلا برای برداشت 48 تن در هکتار گوجه فرنگی فقط 608 گرم مس (Cu), 535 گرم آهن (Fe)،  95 گرم منیزیم (Mn) ,60 گرم روی(Zn) و 28 گرم بر (B) برداشت می‌گردد که در مقایسه با مقادیر عناصر پرمصرف بسیار ناچیز ولی مهم می‌باشند.

اطلاعاتی درباره کودهای شیمیایی

16 عنصر شیمیایی مورد نیاز برای رشد گیاه:

عناصر H هیدروژن (از طریق آب)، C کربن (تزریق دی‌اکسید کربن)، O اکسیژن (از طریق هوا)

تقسیم‌بندی عناصر غذایی:

1 ـ عناصر ماکرو (پر مصرف): N ازت، P فسفر، K پتاسیم، Ca کلسیم، Mg منیزیم، S گوگرد

2 ـ عناصر میکرو (کم مصرف): Fe آهن، Cu مس، Zn روی، Mn منگنز، B بر، Mo مولیبدن

N (ازت) برای رشد رویشی، P (فسفر) برای گسترش ریشه‌ها، K (پتاسیم) باعث افزایش مقاومت گیاه به آفات می‌شود.

N (ازت):

بیشتر از سایر مواد غذایی در تغذیه گیاه مصرف می‌شود و همواره در دوره رشد بصورت تدریجی مصرف شود. نیاز گیاهان به ازت زیاد است.

راههای مصرف: آب آبیاری، محلول‌پاشی روی برگ یا خاک قبل از کشت

علائم کمبود: توقف رشد رویشی، تغییر رنگ برگ به سبز کم رنگ یا زرد، رنگ میوه‌ها روشن، گل کوچک مانده و می‌ریزد، رشد بیش از حد ریشه و قهوه‌ای شدن ریشه.

درمان کمبود ازت: کوددهی سرک ازت به خاک 50-20 کیلوگرم در هکتار یا محلول‌پاشی اوره 500-200 گرم در 100 لیتر آب هر دو هفته یکبار در هنگام غروب خورشید.

دو شکل کلی کودهای ازته:

1 ـ بصورت آلی: کودهای دامی، پودر استخوان

2 ـ بصورت معدنی: کودهای شیمیایی از قبیل نیترات آمونیوم، فسفات آمونیوم، اوره.

مصرف بیش از حد ازت باعث بیماری قارچی مثل پیتیوم می‌شود.

K (پتاسیم):

عامل مهم تسهیل در انتقال مواد غذایی و آهن است. گیاه را در برابر سرما و گرما و بیماری مقاوم می‌کند. فسفر قبل از شروع کاشت مصرف می‌شود.

علائم: سطح میوه‌ها غیر طبیعی می‌شود. رنگ میوه نامناسب می‌شود.

درمان کمبود: بصورت سرک قبل از کشت یا محلول‌پاشی با سولفات پتاسیم به میزان 2 در 1000

Ca (کلسیم):

عمدتاٌ در برگ گیاهان وجود دارد.

علائم کمبود: حاشیه برگها قهوه‌ای و پیچدار شده و برگها کوچک باقی می‌مانند. نوک ریشه‌ها می‌میرد و در قسمتهای باقیمانده ریشه زایده‌هایی شبیه غده‌های کوچک ساخته می‌شود.

درمان کمبود: محلول‌پاشی با نیترات کلسیم 800 گرم در 100 لیتر آب

P (فسفر):

این عنصر به توسعه ریشه و رشد و باردهی گیاه کمک می‌کند.

علائم کمبود: برگها سبز تیره مایل به ارغوانی و بنفش، برگها کوچک و براق مانده و لکه‌های قهوه‌ای روی برگهای مسن ایجاد می‌شود. پیچیدگی برگها به پشت

درمان کمبود: استفاده از کود سوپر فسفات تریپل به میزان 20 گرم در هر متر مربع یا فسفات منوپتاسیم به مقدار 50-30 میلی‌گرم در لیتر همراه آب آبیاری.

Mg (منیزیم):

این عنصر در ساختمان کلروفیل بکار می‌رود.

علائم کمبود: وجود لکه‌های موجدار و قهوه‌ای با ظاهری چروکیده، میوه‌ها کوچک مانده و بافت میوه نرم می‌شود.

درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات منیزیم 2 کیلوگرم در 100 لیتر هر 2 هفته

S (گوگرد):

نقش گوگرد در تشکیل پروتئین و اسید آمینه است.

درمان کمبود: استفاده از کود سوپر فسفات، سولفات آمونیوم، گل گوگرد، سولفات کلسیم

عناصر میکرو (کم مصرف):

Fe (آهن):

این عنصر در ساخت و تولید سبزینه نقش مهمی دارد.

علائم کمبود: رنگ برگهای جوان زرد روشن می‌شود. احتمال سوختگی برگها

درمان کمبود: محلول‌پاشی سولفات آهن 150 گرم در 100 لیتر آب

Mn (منگنز):

نیاز گیاه به این عنصر کم است. کمبود و فراوانی منگنز هر دو سبب زردی گیاه می‌شود.

علائم کمبود: زرد شدن تمام سطح برگچه‌ها و زرد شدن جوانه گلها، ایجاد نقاط سوخته روی برگها بصورت لکه‌های مواج در آمدن

درمان کمبود: محلول‌پاشی سولفات منگنز 500 گرم در 100 لیتر آب یا 50 گرم در هر متر مربع

Cu (مس):

علائم کمبود: رشد گیاه متوقف، ارتفاع گیاه کم، وجود لکه‌های زرد در قسمت میانی برگهای بالغ، میوه‌ها کوچک هستند.

درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات مس 1 گرم در لیتر به همراه 5 گرم در لیتر آهک

Zn (روی):

در رشد و میوه‌دهی و مقاومت بوته در مقابل بیماریهای قارچی مؤثر است.

علائم کمبود: کاهش گلدهی و ریزش گلها

درمان کمبود: محلول‌پاشی با سولفات روی 500 گرم در 100 لیتر آب

B (بر):

علائم کمبود: مرگ جوانه‌ها و نقاط رشدی، ایجاد ظاهر پرپشت و بدشکل

درمان کمبود: استفاده از 10 کیلوگرم بوراکس در هکتار یا محلول‌پاشی بوراکس 100 گرم در 100 لیتر آب

Mo (مولیبدن):

علائم کمبود: ایجاد سوختگی در نوک و حاشیه برگها

درمان کمبود: مصرف مولیبدات پتاسیم به میزان 150 میلی‌گرم در متر مربع بصورت خاکی یا محلو‌پاشی 1 گرم در لیتر

Cl (کلر):

علائم کمبود: پژمردگی گیاه

درمان کمبود: استفاده از کلرور پتاسیم