گیاه پیازی آلاله ایرانی

نام علمی: Ranunculus asiaticus

نام انگلیسی: Persian buttercup

خانواده: آلاله سانان (Ranunculaceae)

آلاله ایرانی

گل های زیبای آلاله با گلبرگ های کاغذی ظریفشان چنان در هم پیچیده اند که انگار هر گل، شاهکاری از هنر اوریگامی است که با کاغذ رنگی های خیلی نازک ساخته شده است. آلاله ها هم در سبدهای آویز خیره کننده اند، هم در بستر باغچه؛ و هم گل های شاخه بریده شان در گلدان تا مدتی طولانی در فضای خانه جلوه گری می کند.

آلاله ایرانی یکی از تقریبا 600 گونه گیاهی است که در جنس آلاله وجود دارد. این گیاه که بومی نواحی جنوب غربی آسیا و شمال شرقی آفریقا است در زبان انگلیسی با نام آلاله ایرانی (Persian buttercup) شناخته می شود.

گل آلاله ایرانی وحشی گیاهی علفی دارای پنج گلبرگ تک ردیفه است با ساقه هایی ساده یا پر شاخه است و با قطر 5-3 سانتیمتر. ارتفاع این گیاه تا 45 سانتیمتر می رسد.

 اما آنچه این گیاه را به یکی از گونه های محبوب در دنیای گل تبدیل کرده، ارقام اصلاح شده و پر گلبرگ آن است.

رنگ گلبرگ های گل آلاله متنوع؛ قرمز، صورتی، نارنجی، بنفش، زرد تا سفید و سایه روشن دار است.  گلبرگ ها و کاسبرگ ها بسیار نازک و کاغذی هستند و ساقه آن نیز بسیار ظریف است.

زمان گلدهی اواخر بهار تا اوایل تابستان است ولی در مناطقی که هوای فصل بهار به سرعت گرم می شود، با نگهداری در گلخانه، گیاهان گلدار را در اواخر زمستان و اوایل بهار به بازار عرضه می کنند.

از ارقام معروف می توان به Flamenco Tecolote یا CafeTecolote اشاره کرد یا رقم پاکوتاه Reinette را نام برد که ارتفاعی بین 30-15 سانتیمتر دارد.

پس از گلدهی بوته ها خشک می شوند. در این هنگام شاخ و برگ گیاه را قطع کرده، ریشه ها (پیاز ها) را در بستر به حال خود رها کنید. پس از دوره خفتگی در پاییز دویاره آبیاری کنید تا ریشه ها رشد کنند. در صورتی که سرمای زمستان در منطقه شما شدید است پیازهای گیاه مادری را در طی فصل پاییز و بعد از اینکه برگ های گیاه زرد رنگ شدند از خاک بیرون آورده و در میان پیت موس و یا ورمی کولایت که تا حدودی رطوبت دارند در محیطی خنک نگهداری کنید.

از دلایلی که این گیاه را در بسیاری از مناطق به صورت یکساله کشت می کنند این است که نگهداری پیاز ها در محیطی که هم خنک باشد و هم یخبندان نداشته باشد و در ضمن فقط کمی رطوبت برای آن فراهم کرد تا نپوسد از هزینه کاشت بذر آن بیشتر می شود.

نیازمندی های محیطی

خاک:
این گیاه به زهکشی عالی احتیاج دارد. در خاک های سنگین و رسی رشد خوبی ندارد و استفاده از مواد ارگانیک در خاک آن به رشد گیاه کمک می کند. بنابراین خاک ایده آل آن ترکیبی از مقداری شن + خاک معمولی + خاک برگ است.

آبیاری:
همانند بسیاری از گیاهان پیازی، آبیاری زیاد مخصوصاً با خاک سنگین موجب مرگ گیاه می شود. در هنگام گلدهی با آبیاری کم، فقط خاک را مرطوب نگه دارید. پس از پایان گلدهی تا زمان زرد شدن برگ ها آبیاری را کمتر کنید.

نور:
برای گلدهی به حداقل 6 ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. بهتر است محل قرار گیری گیاه طوری باشد که صبح ها نور کامل و عصر در سایه قرار بگیرد.

دما:
آلاله ایرانی در مناطقی که زمستان های ملایم به همراه بهاری خنک و طولانی دارند بهترین رشد و گلدهی را دارند و چون در کشور ما دمای هوا در فصل بهار به سرعت گرم می شود زمان گلدهی و ماندگاری این گیاه کم است.

پیاز های این گیاه تا سرمای منفی 10 درجه را تحمل می کند.

تکثیر:
یکی از راه های تکثیر این گیاه کاشت پیازهای آن است. ابتدای فصل بهار مناسب ترین زمان کاشت پیازها است. میتوان قبل از کاشت پیازهایی که مدتی را در انبار گذرانده اند به مدت حداکثر دو ساعت در آب خیساند تا به جوانه زنی بهتر آنها بعد از کاشت کمک شود. بهترین اندازه پیازهای این گیاه که می توانند تا حدود 30 گل تولید کنند محیطی برابر با 8-7 سانتیمتر دارد.پیازها را در عمق 5 سانتیمتری و با فاصله 15-10 سانتیمتر کاشته می شوند.هنگام کاشت باید سر پیازها به طرف بالا باشد. بعد از کاشت، پیازها آبیاری می شوند لایه ای از خاک برگ تازه به ضخامت 5 سانتیمتر روی سطح خاک قرار میگیرد و تا زمان مشاهده رشد جدید از زیرخاک نیاز چندانی به رطوبت وجود ندارد. بهترین دما برای شروع جوانه زنی پیازهای این گیاه حدود 10 درجه سانتیگراد است و جوانه زنی بین 25-15 روز طول میکشد.  وجود چنین دمایی یعنی 10 درجه سانتیگراد به مدت 8-6 هفته در طی شب و 24-15?5 درجه سانتیگراد در طی روز  موجب گلدهی بسیار مناسب گیاه خواهد شد. اگر در زمان کاشت پیازها دمای محیط در حد 26 درجه باشد پیازها به خواب خواهند رفت و دیگر جوانه نخواهند زد.

 راه دیگر تکثیر این گیاه کاشت بذر آن است. بذرها را می توان 12 هفته قبل از اتمام زمستان در محیط محافظت شده همانند درون خانه و یا  در اوایل بهار بعد از رفع خطر یخبندان در فضای آزاد کشت کرد و از مخلوط کوکوپیت +پرلایت و یا خاک برگ به تنهایی میتوان برای کاشت بذرها استفاده کرد. نیازی به پوشاندن بذرهای این گیاه با خاک نیست چون بذرها به نور برای جوانه زنی نیاز دارند و اگر روی آنها پوشانده شود از میزان جوانه زدن آنها کاسته می شود. در ابتدای کاشت نیز میتوان از روش غبارپاشی برای ابیاری استفاده کرد که بذرها جابجا نشوند و زمانی که گیاهان جوان 3-2 برگ درآوردند از روش آبیاری معمولی استفاده کرد. بعد از کاشت بذرها می توان سطح گلدان را با یک پلاستیک شفاف پوشاند و آنرا در مکانی خنک، روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار داد. جوانه زنی بذر این گیاه به کندی صورت می گیرد و حتی ممکن است تا حدود 3 ماه رشد و ظهور گیاهان جوان طول بکشد در طی این مدت باید مراقب باشید که سطح خاک خشک نشود. زمانی که دمای هوای بیرون به حدود 10 درجه سانتیگراد رسید می توان گیاهان جوان را به فضای باز منتقل کرد.

گیاه پوششی گل ناز رونده

نام علمی:.Lampranthus L

نام انگلیسی: Trailing ice plant

خانواده: علف فرشیان  (Aizoaceae)

گل ناز رونده

گل ناز رونده  گیاهی همیشه سبز، چند ساله با ساقه های علفی است. ارتفاع گیاه در بعضی گونه ها 60-45 سانتیمتر و در بعضی گونه ها 30-15 سانتیمتر است. و قطر گل ها تا 5 سانتیمتر هم می رسد.

برگ ها آبدار، سه وجهی تا استوانه ای شکل هستند. رنگ برگ ها سبز مایل به خاکستری-نقره ای به طول 7-5 سانتیمتر و شبیه به انگشتان دست یک نوزاد می باشد. گاهی رگه هایی به رنگ قرمز نیز در رنگ سبز برگ مشاهده می شود که رنگ مایل به قرمز ساقه های جوان جذابیت زینتی برای این گیاه به ویژه در اواخر زمستان فراهم می آورد.

هر گل منفرد در انتهای شاخه ظاهر شده و دارای چندین گلبرگ باریک، طویل و رنگی است. بیشتر گونه ها دارای رنگ صورتی است ولی رنگ های ارغوانی، قرمز، زرد، نارنجی و سفید هم در بعضی گونه ها وجود دارد. زمان گلدهی بسته به گونه ها از اوایل بهار تا اوایل پاییز می تواند ادامه داشته باشد.

گل ناز رونده با توجه به مقاومت به خشکی، شوری، باد و سرعت رشد بالا از گیاهان محبوب در جامعه باغبانی به حساب می آید. این گیاه مناسب برای باغ های صخره ای، ساحلی و خشک منظری است.

از گونه های معروف آن می توان برای رنگ صورتی به گونه  L.productus  و  L.roseus  و برای رنگ نارنجی گونه  L.aurantiacus  و  L.aureus  نام برد. گونه “L.alpine” هم قرمز رنگ است.

نیازمندی های محیطی

خاک:

در صورت داشتن زهکش خوب در هر خاکی به خوبی رشد می کند. در خاک های فقیر یا شور هم خوب رشد می کند.

آبیاری:
مقاوم به خشکی است و به آبیاری زیاد، حساس است. در اغلب مناطق هفته ای یک بار و در مناطق گرم یا بیابانی هفته ای دو مرتبه آبیاری کافی است.

نور:
به آفتاب کامل نیاز دارد. برای کاشت در نیم سایه مناطقی با گرمای زیاد و خشک

نیز مناسب است.

دما:

در زمستان، یخبندان های سبک را به خوبی تحمل می کند. در مناطق بسیار سرد، گیاه را به صورت یکساله کشت می کنند. در دوره های طولانی سرما اگر رطوبت خاک زیاد باشد، ریشه صدمه می بیند.

تکثیر:
روش تکثیر آن قلمه نرم ساقه در هر زمان از سال به جز در زمان گلدهی آن است. این گیاه چند ساله دارای طول عمر کوتاهی است و در سال سوم بهتر است با قلمه های جدید جایگزین شود.

***جنس Lampranthus دارای گونه های بسیاری است که شباهت های گونه ها به همدیگر و تعداد زیاد آن ها و همچنین دورگه های تولید شده باعث شده وارد شدن به بحث گونه ها مقدور نباشد. لازم به توضیح است که تعدادی از این گل ها در باغ های فروش گل، به نام های مختلفی همچو  “ناز فرانسوی ” و … به فروش می رسند. در کل به کلیه گونه های این جنس به اختصار “گل ناز رونده” نام دادیم و توضیحات بالا مربوط به گونه هایی است که کوتاه تر بوده و به عنوان گیاه پوششی زینتی مورد استفاده قرار می گیرد.

گیاهان خانواده علف فرشیان (Aizoaceae) را اغلب  با نام رایج گل یخ (Ice plant) در انگلیسی می شناسند؛ ولی در فارسی مجموعه گونه های این  گیاهان را  به نام “گل ناز” می شناسند.  نام  “گل یخ“  در فارسی نامی انحصاری برای درختچه chimonanthus است.