گزنه، گزنه دوپایه

نام علمی: Urtica dioica

نام انگلیسی: Common Nettle

خانواده: گزنه سانان (Urticaceae)11

گزنه

گیاهی چند ساله و دو پایه، با ساقه های (ریزوم) زیر زمینی افقی است. فرم رشدی گیاه ایستاده است و ساقه ها به ارتفاع 150-50 سانتیمتر می رسند.

ساقه ها ضخیم وچهار گوشه، با کرک های گزنده نسبتا انبوه هستند.

برگ ها به طول تا 15 سانتیمتر و پهنا 12 سانتیمتر می رسند. شکل برگ ها کمی متفاوت است و به اشکال سرنیزه ای باریک، تخم مرغی، تخم مرغی پهن است. نوک برگ ها نوک تیز است و قاعده برگ قلبی است. غالب رنگ برگ ها سبز کلمی است ولی به رنگ های خاکستری-سبز، سبز-زرد تا سبز زیتونی هم هست. برگ ها مسلح به کرک های گزنده هستند.

گل ها اغلب در گویچه های انبوه کوچک و گل آذین ها بلند، خوشه ای شکل یا سنبله ای شکل  با کرکی انبوه  شکوفا می شوند.

گزنه به برگ های دندانه دار و کرک دار و ایجاد حس گزش روی پوست شناخته می شود. هر یک از کرک های ویژه ای که موجب احساس گزش و درد در پوست می شوند، نوک سرنگ مانند، بسیار باریک و تیزی از آنها خارج می شود که پوست را می شکافد و هیستامین و استیل کولین از آن ترشح می شود که موجب خارش و سوزشی می شود که ممکن است تا 12 ساعت به طول بیانجامد.

تقریبا در سراسر ایران در استان های گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، زنجان، کردستان، لرستان، همدان، خراسان و تهران می روید.

خواص دارویی:

برگ گزنه خاصیت ادرار آوری دارد و برای کاهش فشار خون مفید است، در طب عوام به عنوان ادرار آور، تسکین درد و آرتروز، روماتیسم مفصل و ماهیچه هامصرف می شود. در مصرف خارجی به عنوان ضد شوره سر و موهای چرب بکار می شود؛ ریشه گزنه ضد درد، ضد آدرنالین، ضد التهاب مفاصل، ضد آسم، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد تشنج، ضد خیز (ورم و آب آوردگی)، ضد هیستامین، ضد التهاب، ضد تورم پروستات، ضد تب، ضد روماتیسم، ضد کرم، ضد قارچ، ضدعفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، ضد ویروس، قابض، ادرار آور، قاعده آور، خلط آور، کاهش دهنده قند خون، کاهش دهنده پرفشاری خون و تقویت کننده رحم می باشد. (12)

گیاه پوششی گل یخ کوچک

نام علمی: Aptenia cordifolia

نام انگلیسی: Heartleaf iceplant / Baby sun rose

گل یخ کوچک

منشأ: آفریقای جنوبی                         زمان گلدهی: بهار تا پاییز

گل یخ کوچک بومی آفریقای جنوبی گونه ای گوشتی و چند ساله است که در فضای سبز جنوب ایران به وفور کاربرد دارد. به عنوان گیاه پوششی مقاوم، گلدار، چندساله و علفی شناخته شده است. در ایران آن را با نام ناز یخی نیز معرفی کرده اند. به گرما و خشکی مقاوم است.

گل هایی به رنگ صورتی روشن، سفید و قرمز دارد که در طول سال از آنها پوشیده شده است. گل های منفرد تا دسته ای در زاویه برگ ها پدید آمده و به طور کلی در روز باز می شوند، قطر هر کدام از آنها  2/5 cm  است. برگ ها، براق، قلبی شکل تا نیزه ای و دارای درازایی به میزان 3cm  هستند. میوه آن فندقه است و کمی بیش از 1cm  طول دارد. ریشه ها گوشتی و ضخیم هستند. ساقه ها چهارگوش تا دایره ای بوده و به طول 60 cm، به صورت مسطح روی زمین، می رسند.

در هر موقع از سال می توان آن را هرس فرم نمود بدون آنکه گیاه آسیب ببیند. توانایی این گیاه در ریشه زایی از قطعه ای کوچک از ساقه و رشد بعدی آن، این گیاه را گیاهی پررشد مینماند. از آن جهت به عنوان گیاه پوششی، باغ صخره ای و خشک منظر و کشت در سراشیبی استفاده می شود. دارای خصوصیات درمانی است. نیاز به نگهداری در آن پایین است. توصیه شده است که کود و مواد غذایی برای این گیاه مورد استفاده قرار نگیرد.

روش تکثیر آن استفاده از قلمه ساقه و بذر است.

عادت رشد:گیاه خزنده، حصیری و کوتاه رشد.

میزان رشد: سریع، 25cm ارتفاع و گسترش آن در حدود 1/2 متر.

نبازنوری: آفتاب کامل تا سایه کم، (در سایه گلدهی کمتری دارد ).

خاک مطلوب: به خاکی با زهکش خوب نیازمند است. خاک شنی تا لومی- شنی  را بهتر از همه می پسندد. اما خاک های دیگر را نیز تحمل می کند.

نیاز آبی: به دوره های کم آبی بسیار مقاوم است. در حالت معمولی، آب کم و در هوایی که بسیار داغ است نیاز به آبیاری منظم دارد.

مقاومت به سرما: به سرما مقاومت نسبی دارد. (سرمایی در حد  5- درجه سانتیگراد را تحمل می کند)

بن سای برگ نو

نام علمی: Ligustrum sinense

نام انگلیسی: Chinese Privet

برگ نو

این گیاه از نوع گیاهان حاشیه ای فضای سبز در مناطق معتدله خصوصاً منطقه مدیترانه است. برگ ها سبز تیره و کمی بیضی شکل هستند. در مجاورت این گیاه در حاشیه های فضای سبز علف های هرز اجازه رشد ندارند. شاید به علت سایه ای باشد که این گیاه روی گیاهان مجاور پهن می کند و یا شاید پدیده آللوپاتی است که با ترشح سم، گیاهان دیگر را از خود دور می کند. تولید شاخه ها در جواب به هرس صحیح هستند که پس از آن از شاخه های مسن تر جوانه می زنند. از لحاظ توقع غذایی خیلی کم توقع است و در خاک های فقیر نیز رشد می کند. اگر چه در مناطق گرم و معتدل جزء گیاهان همیشه سبز دسته بندی می گردد، اما در زمستان های سرد اندام هوایی آن رنگ بنفش سوخته به خود می گیرند و یا شاید همه برگ ها سقوط کنند و از این نظر بهتر است در گروه نیمه همیشه سبز قرارگرفته وهمیشه سبز بودن آنها بستگی به درجه حرارت محل زندگی دارد.

محل نگهداری:

در هر جا می تواند تربیت شود در حیاط، اتاق گرم و سرد، بالکن و حیاط خلوت، فقط تنها نکته ای که باقی می ماند میزان نوراست که اگر محل نگهداری آن در اتاق است، بهترین نقطه برای آن پشت پنجره با نور آفتاب شدید است و چنانچه میزان شدت نور کم باشد رشد آن علفی، برگ ها آبدار و کمرنگ و کمی بزرگ تر و بافت آنها نرم است و در زمستان زودتر خزان 
می کنند.

تعویض گلدان:

تعویض درهر 2 یا 4 سال در وسط بهار تابستان انجام می شود. البته می تواند تا اواسط تابستان نیز به تأخیر بیافتد اما ریشه باید هرس بیشتری گردد تا به حداقل مورد نیاز برسد. خاک آکاداما یا استاندارد برای تعویض بهترین است.

هرس:

شاخه های درهم رفته و نابجا دراواخر بهار یا اوایل تابستان هرس می گردند. سیم کشی برای تربیت شاخه ها در هنگامی انجام می گردد که شاخه ها هنوز سبز هستند و رنگ سفید و خاکستری به خود نگرفته اند.

سربرداری:

در گیاهان جوان بهتر است روی شاخه ها توقع گل نداشته باشید و هرس شاخه ها با توجه به این عدم نیاز باشد که در این صورت لزومی به صبر کردن تا اواخر تابستان نداریم و هر موقع می توان برگ ها را تا 4 عدد در هر شاخه تقلیل داد. اما گیاهان مسن تر که توقع گل در آنها داریم بهتر است سربرداری پس از گلدهی در اواخر تابستان انجام شود.

آبیاری:

در طول سال خاک باید مرطوب باشد اما آبیاری اضافی و باتلاقی شدن خاک را دوست ندارد. اگر آبیاری به تأخیر افتاد فوراً گلدان را به گونه ای در تشت پر از آب قرار دهید که سطح آب با سطح خاک برابر باشد و حدود 15 دقیقه با این وضع آن را نگاه دارید و سپس خارج کنید. در حالت آبیاری عادی در تابستان هم چنانچه هر دو یا سه هفته این نوع آبیاری تکرار گردد نافع است.

تغذیه :

مصرف مواد غذایی ازت دار در گیاهان بونسایی تقریباً منع شده است. خصوصاً در گیاهان گلدار در صورت لزوم از مواد غذایی با ازت کمتر استفاده شود. در پاییز باید عاری از ازت و در زمستان مواد غذایی بطور کلی قطع می گردد. تغذیه با مواد غذایی ازت دار گلدهی را به تأخیر می اندازد و یا متوقف می کند.

هشدار!!:

تحت هیچ شرایطی آبیاری را به تأخیر نیاندازید زیرا این گیاه تحمل خشکی ندارد و برگ های زیرین آن در کم آبی شروع به زرد شدن و سقوط می کنند. علاوه بر آن در شرایط آبی نیز ریشه های موئین فیبری شده و جذب را کاهش می دهند.

بن سای نارون

نام علمی: Ulmus parvifolia

نام انگلیسی:  Chinese Elm^/ Lacebark Elm

بن سای نارون

بهترین گیاه برای مبتدی ها است و آنهایی که به تازگی بونسایی را شروع کرده اند. در هر دومحیط باز و بسته می تواند زندگی کند. نورشدید خورشید و سرمای یخبندان برای آن فرق نمی کند. به سادگی و فوریت برگ های ریز از شاخه ها خارج می شوند و گیاه را می پوشانند. با هر سربرداری شاخه ای از بغل هر برگ خارج می گردد و آرایش شاخه ها به گونه ای است که هر مبتدی با کمی دقت می تواند درک کند کدام شاخه را هرس یا سربرداری نماید. بافت تنه برحسب گونه ها متفاوت است در بعضی صاف و در بعضی سخت و خشن و قاچ قاچ است. گونه های با چوب نرم و لطیف احتیاج به نگهداری به گونه ای دارند که در هنگام تغییر در درجات حرارت جابجایی آن به تدریج انجام گیرد.

محل نگهداری:

نورخورشید را دوست دارد اما در روزهای داغ تابستان بهتر است برای آن حفاظ سایه ای به هر نحو ممکن درست شود. خصوصاً آنهایی که بافت ظریف دارند. گونه هایی که در محیط بسته نگهداری می شوند را هرگز نباید نزدیک شیشه پنجره با نور مستقیم آفتاب قرارداد. به رغم دوست داشتن آفتاب سایه را نیز می پسندند. در شرایط محیط باز جزء گیاهان خزان کننده است. از درجات حرارت پایین تر از 5 درجه زیر صفر و همچنین بادهای شدید باید محافظت گردند. باران های طولانی ممکن است به گیاه صدمه وارد کند . نارون ممکن است با تغییر در شرایط محیطی شروع به خزان نمودن کند اما با فراهم و مساعد شدن شرایط گیاه سلامت خود را باز خواهد یافت.

تعویض گلدان:

هر 1 تا 3 سال در بهار گلدان احتیاج به تعویض دارد. ریشه ها وضعیت خاصی دارند و خیلی شکننده هستند. حتماً سعی کنید در جدا کردن ریشه ها از گلدان وسیله ای کاملاً تیز به کار ببرید به گونه ای که با یک حرکت ریشه ها از گلدان جدا گردند. خاک مورد استفاده خاک استاندارد یا آکاداما است.

هرس:

شاخه های ناخواسته را در اوایل بهار حذف کنید یا سه هفته قبل و یا سه هفته بعد از تعویض گلدان، در صورتی که در وسط تابستان هرس کنید توره ای از شاخه از محل زخم هرس خارج می گردند. شاخه هایی که تشخیص می دهید ضعیف هستند در وسط تابستان حذف کنید تا شاخه های قوی تر جایگزین آنها گردد.

سربرداری:

شاخه ها رابه گونه ای سربرداری کنید که در آنها فقط یک یا دو برگ باقی بماند. شاخه های درهم رفته را حداقل 2 بار در سال حذف کنید.

آبیاری:

برعکس سایر گیاهان که در بهار و تابستان نیاز به آب فراوان دارند. در این گیاه فقط مرطوب نگهداشتن خاک کافی است و در زمستان اگر خاک کمی خشک شود ضرری برای گیاه ندارد.

تغذیه :

مواد غذایی متعادل در فصل های رشد مورد نیاز گیاه است و اگر در زمستان رشد ادامه پیدا نمود تغذیه با مواد ضعیف تر بدون ازت را ادامه دهید.

هشدار !!:

هرگز نارون چینی را با سموم قارچ کش و حشره کش نفوذی سمپاشی نکنید زیرا خزان برگ ها را باعث می گردند. خوشبختانه واریته نارون چینی تقریباً بدون آفت است

گل حنا گینه ای

نام علمی:  Impatiens hawker

نام انگلیسی:  New Guinea impatiens

خانواده:گل بی صبریان (Balsaminaceae)

گل حنا گینه ای

این گیاه همچو گل حنا سایه دوست از رایج ترین گیاهان کاشت باغچه ای در آمریکا و دیگر نقاط می باشد. با این حال تا سال 1970 به آمریکا معرفی نشده بود. از علل محبوبیت آن می توان به رشد آسان و گلدهی بی وقفه در مکان های نیمسایه اشاره کرد که در این زمینه همتایی ندارد.

زادگاه این گیاه علفی چند ساله، گینه نو (جزایر پاپوا) بوده و به سرما حساس است و در مناطق سرد یا به عنوان گیاه یکساله کاشت می شود و یا در فصل سرما با توجه به سایه دوست بودن آن به آپارتمان انتقال داده می شود. همچنین گیاه زیبایی برای درست کردن سبد آویز گل است.

ساقه های گیاه ایستاده و ضخیم؛ ولی نرم است و ارتفاع آن به 70 سانتیمتر هم می رسد ولی معمولا کوتاه تر است. معمولا ساقه اصلی منشعب می شود و گیاه گستردگی بین 60-45 سانتیمتر را اشغال می کند.

برگ ها بدور ساقه می رویند و برگچه ها 7-3 عدد است. برگ ها بیضی تا تخم مرغی شکل و نوک تیز هستند و به طول 12سانتیمتر می رسند. رنگ برگ ها سبز تیره است ولی ارقام مختلفی از آن هم هست که رنگ برگ ها برنز یا چند رنگ است.

گل ها دارای 5 گلبرگ هست و شکل گل تخت می باشد و رنگ آن ها طیف  متنوع از سفید، صورتی، نارنجی، قرمز، بنفش و ارغوانی است. قطر گل ها 5 سانتیمتر است.

گلدهی آن می تواند از اواسط بهار شروع شود و تا شروع سرما ادامه داشته باشد.

گاهی ساقه های این گیاه بسیار بلند و بدون گل می شود که در این حالت به شرطی که 15-10 سانتیمتر از ساقه باقی بماند، نیمی از آن را کوتاه می کنند تا گیاه به تولید گل بیشتر تحریک شود.

این گیاه به بیماری “سفیدک پودری گل حنا” مستعد است که نشانه آن پوشش سفید رنگی در پشت برگ ها می باشد. گیاه آلوده را از دیگر گیاهان جدا کرده و از بین می برند و از آن خاک برای کشت دوباره گل حنا استفاده نمی کنند.

نیازمندی های محیطی

خاک:

بهترین نتیجه را در خاک هایی غنی از مواد آلی با زهکش خوب و کمی اسیدی دارد. خاک مناسب آن خاکی است که هم آب اضافه در آن نماند و هم رطوبت خود را سریع از دست ندهد. بنابر این استفاده از پیت ماس در بستر کشت مفید است.

کوددهی ماهانه در فصل رشد باعث گلدهی بیشتر می شود. بهتر است نسبت نیتروژن کود مورد استفاده به فسفر کمتر باشد تا گلدهی بیشتر از رشد شاخ و برگ شود.

آبیاری:

این گیاه به خاکی مرطوب و آبیاری منظم نیاز دارد. نسبت به خاک غرقابی و خیس مقاوم نیست و خشکی کشیدن گیاه نیز موجب کاهش گلدهی و ریزش برگ ها می شود.

نور:

نسبت به گل حنا مقاومت بیشتری در مقابل نور مستقیم آفتاب دارد. ولی در کل مکان کاشت این گیاه باید جایی باشد که حداکثر 6 ساعت در روز در معرض مستقیم آفتاب قرار گیرد. بهتر است که این آفتاب مستقیم در صبح باشد و عصر ها گیاه در سایه قرار گیرد.

از محاسن این گیاه گلدهی در نیم سایه است و نسبت به سایه کامل هم مقاوم است.

دما:

هنگام رشد و گلدهی بهتر است که دما به زیر 16 درجه نزول نکند. گرمای زیاد موجب کاهش گلدهی و ریزش گل ها می شود و به همین دلیل در فصل گرما هر چه مکان گیاه از سایه بیشتری برخوردار باشد، عمر گل ها طولانی تر است.

تکثیر

به آسانی با کاشت بذر تکثیر می شود. با استفاده از قلمه نیز می توان این گیاه را تکثیر کرد. در زمان تهیه قلمه، برش را از زیر ناحیه ای که برگ وجود دارد زده و قلمه هایی به طول 10-7 سانتیمتر تهیه می کنند.