گیاه بالارونده پیچ شرابی (پیچ امین الدوله شرابی)

نام علمی: Lonicera sempervirens

نام انگلیسی: Coral honey suckle, Trumpet honey suckle, Woodbine

پیچ شرابی

پیچ شرابی گیاه گلدار ظریف و زیبایی است که هم می تواند بالارونده و زینت دهنده تیرهای آلاچیق و سردرهای ورودی گردد که و هم می توان آن را به عنوان پوشش بخشی از زمین باغچه به کار برد. پیچ شرابی جاذب مرغ های مگس خوار است.

خانواده: آقطیان یا تیره شوند (Caprifoliaceae)

ارتفاع: شاخه های پیچ شرابی به 1 الی 6 متر می رسد.

برگ: برگ ها، نرم، صاف، بیضی وار و متقابل روی شاخه هستند؛ جفت برگ هایی که بلافاصله پشت گل روییده اند از قاعده بهم متصل هستند و شکل جالب بیضی واری به خود می گیرند. شاخ? پوسته پوسته پیچ شرابی به رنگه نارنجی و قهوه ای است.

گل: گل های پیچ شرابی، ترومپت های مینیاتوری هستند و گلبرگ هایی دارند که از بیرون قرمز و از داخل به رنگ زرد هستند. در 2 یا 4 دسته پنج تایی سر هر شاخه می رویند و با تمام شدن گل میوه های ظریف آلبالو شکل سرخ بر شاخه ظاهر می شود.

نیازمندی های محیطی

خاک: به بیشتر خاک ها سازگار است و به خوبی رشد می کند. خاک لومی با زهکش خوب ایده آل است.

آبیاری: کمی خشکی را تحمل می کند. ولی گلدهی کم می شود، خاک غرقابی هم باعث ریزش گل ها و زرد شدن برگ ها می شود. آبیاری منظم (صبر کنید تا سطح خاک رطوبت خود را از دست بدهد.) باعث رشد و گلدهی بهتر می شود. در زمستان آبیاری شود ولی کمتر.

نور: در نور کامل (روزی 8-6 ساعت نور مستقیم آفتاب) گلدهی مناسبی دارد. در مکان های نیمه سایه هم رشد می کند فقط گلدهی کم می شود.

در تابستان های گرم گیاه گلدانی را در مکانی قرار دهید که نور مستقیم آفتاب ظهر به بعد به گلدان نتابد.

دما: در صورت محفوظ بودن ریشه ها، هم یخبندان شدید را تحمل می کند هم گرمای شدید تابستان را.

تکثیر: روش متداول استفاده از قلمه هست. در بهار و تابستان قلمه های حداقل 10 سانتیمتر را از نوک ساقه هایی که تازه رشد کرده اند تهیه می کنند. یا در اوایل زمستان قلمه های چوبی 25 سانتی را برای تکثیر استفاده می کنند.

با بذر هم می توان گیاه را تکثیر کرد. خوابانیدن ساقه های بلند، راه دیگر تکثیر گیاه هست.

هرس: بعد از فصل گلدهی، برای شکل دهی و کنترل رشد گیاه، هرس فرم کنید. شاخه های قدیمی و شاخه های خشک شده را قطع کنید. این هرس باعث جوان شدن گیاه و گلدهی بیشتر می شود.

**** نام علمی این گیاه از نام ریاضیدان و پزشک برجسته آلمانی آدام لونیسر (1528 – 1586)  گرفته شده که علاقه اصلی او گیاه شناسی بود؛ اما در فارسی آن را به پلاخور، شونگ، شن و پیچ امین الدوله می شناسند که برای تعدادی از گونه های جنس Lonicera به کار رفته است (فرهنگ نام های گیاهان ایرانی نوشته ولی ا.. مظفریان).

اکثر نمونه هایی که در ایران نیز مورد کشت و کار قرار گرفته اند  و به نام پیچ امین الدوله شناخته می شوند  ازگونه  Lonicera Japonica هستند. پیچ شرابی را هم می توان پیچ امین الدوله نامید.

Lonicera x brownie گونه ای دورگه تجاری (Cultivar: Dropmore Scarlet) است با نام انگلیسی Scarlet Trumpet Honeysuckle که شبیه Lonicera sempervirens است که رنگ گل های آن قرمز تند است.

مینای آفریقایی نقره ای

 نام علمی: Arctotis stoechadifolia

 نام انگلیسی: African Daisy, Silver arctoti

تیره: گل ستارگان یا آستراسه  Asteraceae 

منشاء: آفریقای جنوبی

زمان گلدهی: بهار تا تابستان

ویژگی ها: مینای آفریقایی گونه ای علفی، چندساله و بومی آفریقای جنوبی است. این گونه در زیست بوم طبیعی اولیه خود کمتر مورد توجه قرار گرفته و همزمان در نقاط دیگر با اقلیم مشابه از قبیل ایالات متحده (کالیفرنیا) واسترالیا گسترش یافته به طوری که از باغات و فضای سبز فراتر رفته و به صورت گیاهی سمی برای دام ها ایجاد خطر کرده است.

این گونه، گیاهی زینتی و پر طرفدار در اقلیم های با شرایط مساعد به عنوان گیاه پوششی به دلیل داشتن برگ های نقره ای و گل های آفتابگردانی زیبا به کار گرفته می شود. به شرایط محیطی مختلف سازگار بوده و گاهی به عنوان تثبیت کننده خاک در بعضی از مناطق مورد استفاده قرار می گیرد. مینای آفریقایی نقره ای قادر است که در شرایط سخت ساحلی با تابستان های داغ، شن های روان، بادهای شدید، افشانه آب و نمک و باران کم گسترش یابد.

ساقه ها ضخیم و دارای کرک، کمی چسبناک بوده و برگ ها معطر، نیزه ای شکل، دارای پارپهنک های عمیق هستند. ساقه در محلی که با خاک در تماس باشد ریشه دهی دارد. سرگل های بزرگ آن دارای گلچه های شعاعی کرمی– سفید یا برنزی که در سطح زیرین به رنگ قرمز یا خرمایی مایل به قرمز بوده و مرکز آن با گلچه های لوله ای بنفش یا سیاه پر شده است. سرگل در روز باز و در شب یا روزهای ابری بسته می شود. نگهداری از آن بسیار ساده است. ساقه ها و گل های ایستاده آن ارتفاعی به میزان  سانتیمتر 35 می گیرند.

بذرهای بزرگ و کرکدار پس از چند هفته از گلدهی رسیده و زمانی که از گل ها می ریزند به سادگی جمع آوری می شوند. بهتر است پس از گلدهی، سرگل ها چیده شود تا گلدهی جدید تحریک شود. در مناطق سردتر به عنوان گیاه یک ساله کشت می شود.

روش تکثیر: آناستفاده از قلمه چوب نرم (به سادگی ریشه دار می شود) و بذر است.

عادت رشدی: دارایعادت خوابیده بوده که گل ها و ساقه های آن فرم ایستاده را به آن می دهند.

میزان رشد: سریع، ارتفاع cm45و1?2 متر سطح پوشش

نیاز نوری: آفتاب کامل

خاک مطلوب:خاکی با زهکش مناسب

نیاز آبی:مقاوم به کم آبی است و نیاز آبی کمی دارد.

مقاومت به سرما:حساس به سرما،در دمای  زیر منفی 3 درجه گیاه خشک می شود.

گیاه باغی هورتانسیا (گل ادریسی)

نام علمی: Hydrangea macrophylla

نام انگلیسی: Bigleaf hydrangea, Hortensia

هورتانسیا

درختچه ای است با رشدی سریع از خانواده Hydrangeaceae، بومی چین و ژاپن است و می تواند تا ارتفاع بیش از 2 متر و به همین گستردگی رشد کند. این درختچه به خاطر گل آذین های بزرگ آن پرورش داده می شود.

رنگ گل ها آبی، قرمز، صورتی، ارغوانی روشن و ارغوانی تیره است که وابسته به اسیدیته(PH) خاک است. به طوری که در یک خاک اسیدی رنگ گل ها نزدیک به آبی و در یک خاک قلیایی، رنگ صورتی بیشتری دارد. این تغییر رنگ وابسته به جذب یون آلومینیوم توسط گیاه است.

رقم های تجاری زیادی از این گونه تولید شده همچون رقم Blushing Bride  که گل هایی سفید دارد. رقم های تجاری جدید امروزه دارای سایز های مختلف مثلاً پاکوتاه،  گل های بزرگ تر و گل های پر رنگ تری هستند. یا گل آذین هایی که بسیار بزرگ شده اند.

برگ ها پهن و به شکل تخم مرغ با لبه دندانه دار هستند. برگ ها متقابل بوده و قسمت زیرین آن در بعضی از گونه ها صاف و در بعضی دیگر دارای کرک است.

قابل ذکر است که جوانه های گل و برگ، سمی است (در بعضی از منابع تمام قسمت گیاه هورتانسیا سمی ذکر شده است) که باعث آماس پوست می گردد. از این رو توصیه می شود که به هنگام کار با هورتانسیا از دستکش  استفاده گردد.

نیازمندی های محیطی

خاک:                               

به خاکی غنی با زهکش مناسب نیاز دارد. خاکی که با وجود سبکی، رطوبت را هم در خود نگه دارد. بهتر است از خاک برگ در مخلوط خاکی گیاه استفاده شود.

هورتانسیا خاک اسیدی را دوست دارد. اسیدیته (PH) مناسب برای این گیاه 6 است. در این خاک رنگ گل ها به سمت رنگ آبی است. استفاده از آهک برای چنین خاک هایی باعث قلیایی شدن خاک و تغییر رنگ گل ها به رنگ صورتی است. و بالعکس در خاک قلیایی که رنگ گل ها متمایل به صورتی است استفاده از سولفات آلومینیوم، خاک را اسیدی میکند و باعث می شود رنگ گل ها، آبی یا نزدیک به آبی شود.

هورتانسیا با رنگ گل سفید، تغییر رنگ ندارد.

آبیاری:

این گیاه رطوبت دایمی را دوست دارد و خشکی کشیدن منجر به از بین رفتن آن می شود. از غرقابی کردن خاک این گیاه پرهیز کنید. این کار منجر به زرد شدن برگ ها و حتی از بین رفتن ریشه ها و نابودی گیاه می شود.

نور:

بهترین رشد و گلدهی این گیاه وقتی است که آفتاب صبح و سایه بعدازظهر را داشته باشد.

کمبود نور منجر به عدم گلدهی گیاه، ریزش گل ها، عدم باز شدن تمامی غنچه های روی یک دسته گل، رنگ پریدگی برگ ها و بلند شدن شاخه ها می شود. از طرفی زیاد بودن میزان نور مستقیم آفتاب منجر به سوختگی برگ ها و غنچه ها خواهد شد.

دما:
این گیاه در برابر سرمای شدید زمستانه مقاوم است. و گیاهی است که محیط خنک را می پسندد.

رشد گل های آن در دمای بیش از 22 درجه مطلوب نیست. گیاهی که گل آذینی پر از غنچه داشته باشد. در هوایی خنک تمامی این غنچه ها شکوفا شده و به گل تبدیل می شوند اما در دمای گرم تر و بیش از 22 درجه از میزان شکوفایی غنچه ها کاسته می شود.

کاهش سرما در میانه پاییز می تواند منجر به قهوه ای شدن گل ها و برگ ها و ریزش گل ها شود.

تکثیر:

با بذر می توان این گیاه را تکثیر کرد. ولی روش متداول با قلمه گیری است. قلمه ها بهتر است از ساقه های جوان که هنوز چوبی نشده اند در اواخر بهار و اوایل تابستان تهیه شود. قلمه ها را می توان از قسمت انتهایی ساقه به طول 15-10 سانتیمتر و با قطر حدود یک سانتیمتر تهیه کرد.

هرس:

غنچه های گل های هورتانسیا در ساقه های تولید شده سال قبل تشکیل می شوند و از طرفی در طی رشد گیاه هورتانسیا، ساقه های آن سرزنی می شوند تا رشد شاخه های جانبی تحریک شود. در نتیجه تیره ماه آخرین فرصت برای انجام عمل سرزنی این گیاه است.

هرس به غیر از شاخه خشکیده، بر روی شاخه های قدیمی گیاه صورت می گیرد تا به جوان سازی گیاه و رشد ساقه های جدید کمک کند.

گل آویزی شمعدانی پیچ

نام علمی:    Pelargonium Peltatum 

نام انگلیسی:  Trailing Geranium,  Ivy geranium

خانواده: Geraniaceae 

منشأ: جنوب آفریقا (آفریقای جنوبی)

زمان گلدهی: پیوسته درطول سال (اواخر تابستان)

ویژگی ها: شمعدانی پیچ یا خزنده گونه ای همیشه سبز، یک ساله تا چند ساله و نیمه گوشتی است. خوشه هایی از گل هایی دیدنی به رنگ صورتی مایل به ارغوانی تا صورتی کمرنگ یا سفید تولید می کند. ساقه ها حالت خزنده داشته و در حالت بالارونده، می توانند تا 2 متر نیز ارتفاع بگیرند. برگ هایی شبیه به پیچک دارد و دارای 5 بریدگی پارپهنکی کم عمق و نوک تیز هستند. برگ دارای درازای cm5 و پهنای cm7.5 و به رنگ سبز روشن تا متوسط است. دمبرگ به وسط پهنک متصل شده است و برگ ها تا حدی حالت گوشتی دارند.

گل آذین یک چتر با 9-2 گل است که هر کدام از آنها دارای 5 گلبرگ به طول cm2 هستند. میوه آن چاکبر است. برگ های کوچک گیاه خوراکی است و مزه ای ترش دارد، همچنین برگ های کوبیده شده آن دارای رایحه هستند.

از شمعدانی پیچ برای کشت در زیر اشکوب درختان، سراشیب ها و دامنه ها، باغ صخره ای و روی دیوارها به صورت آویز استفاده می شود.

از این گونه بیش از 200 رقم معرفی شده است. بعضی از ارقام حالت فشرده خوبی داشته و نسبت به گرما مقاوم است. هرس مرتب و ضمناً هرس فرم گیاه را تحریک به رشد بیشتر و نمای آن را هم زیباتر می کند. نگهداری از آن ساده است.

روش تکثیر: از طریق قلمه ساقه واشی، بذر و خوابانیدن مارپیچی

عادت رشدی: فرم رشدی آن متغیر، پخش شونده، خوابیده، خزنده یا بالارونده است.

میزان رشد: سریع، ارتفاع آن cm60- 30 و گسترش عرضی آن نیز به cm 90- 60 می رسد.

نیاز نوری: آفتاب کامل تا نیمه سایه

خاک مطلوب: نیاز به خاکی با زهکش مناسب و بافتی سبک تا متوسط دارد.

نیاز آبی: آبیاری منظم و معمولی، در زمستان بستر کشت خشک نگه داشته شود.

مقاومت به سرما: حساس به سرما

گل گاردنیا

نام علمی: Gardenia Jasminoides

نام انگلیسی: Common gardenia / Cape jasmine / Cape jessamine

نام  فارسی اصیل: افرنگیا (افرنگ= زیبایی + گیا= گیاه) افرنگیا= زیبایی (فارسی دری)

گاردنیا

اگر چه شرایط نگهداری گاردنیا در منزل کمی سخت است ولی به جذابیت و زیبایی گل های درشت و سفید چینی مانند و معطر آن می ارزد. برگ ها همیشه سبز و مومی هستند، گل ها اصولاً در تابستان ظاهر می شوند و در بعضی از واریته های آن در زمستان هم گل دارند. مشکل نگهداری گاردنیا در تنظیم درجه حرارت برای گلدهی (حدود 20) است، چه در غیر این صورت باعث ریزش گل ها قبل از شکفتن می شود، مسئله مهم دیگر در این گیاه زینتی واکنش خاک است که حساسیت زیادی به خاک های قلیایی نشان داده و تمایل آن به رشد در خاک های اسیدی است. نسبت به املاح آب چنان حساس است که آبیاری با آب باران یا آب جوشیده سرد شده توصیه می شود.

نیازها: 

نور: به نور کامل نیاز دارد، برگ ها و گل های گیاه در نور مستقیم آفتاب به خصوص در ظهر تابستان صدمه می بینند.

دما: در طول بهار و تابستان در درجه حدود 20 نگهداری و در درجه حرارت بالاتر غبارپاشی را فراموش نکنید. در زمستان گیاه را در 10 درجه نگهداری کنید.    آبیاری: در طول بهار و تابستان هفته ای سه بار آبیاری کنید. در پائیز و زمستان هفته ای یکبار کافی است. از آب بدون املاح استفاده گردد.

رطوبت: در بهار و تابستان با آب سبک و بدون املاح به طور روزانه غبارپاشی و دقت کنید غنچه ها و گل های باز شده مرطوب نشوند، جهت تأمین رطوبت دائمی و پایدار به زیر گلدانی حاوی سنگریزه آب اضافه کنید و توجه نمایید که ته گلدان با آب در ارتباط نباشد.

تغذیه: در بهار یک بار و در تابستان یکبار با کود آهن دار تغذیه مصنوعی کنید، از مواد غذایی دیگر طبق دستور هر دو هفته یکبار در فصل رشد استفاده گردد.

خاک مناسب: واکنش خاک این گیاه باید اسیدی باشد، مخلوطی از لوم و پیت بهترین خاک است، خاک آهکی را دوست ندارد.

تعویض گلدان: در سه سال اول، هر ساله در بهار، گلدان را با یک اندازه بزرگتر تعویض و در سال های بعد که امکان تعویض وجود ندارد. خاک های سطحی گلدان را با خاک نو و غنی عوض کنید.

تمیز نمودن برگ ها: غبارپاشی برای تمیز شدن برگ ها کافی است، از مواد براق کننده شیمیایی حتی الامکان استفاده نکنید. در صورت لزوم هر ماه یک بار استفاده گردد.

تکثیر: ریشه دار نمودن قلمه های انتهای شاخه از پائیز تا بهار در دمای 24 در مخلوطی از شن و پیت و خزه.   

 عوارض و درمان: 

گیاه پژمرده شده و غنچه ها می ریزند: هوا خیلی سرد و مرطوب است، اجازه دهید سطح خاک گلدان ها قبل از ابیاری خشک شود سپس آبیاری نمایید.

برگ ها تغییر رنگ داده و لکه های دیسک مانند روی آنها مشاهده می شوند: حشره آفت عامل آن است، برگ ها را با سم حشره کش نفوذی سمپاشی نموده و پس از 48 ساعت دیسک ها را با پارچه نرم پاک کنید.

برگ ها طوری زرد شده اند که فقط رگبرگ ها سبز شده اند: املاح موجود در آب و یا خاک عامل آن است، در بهار یک بار و در تابستان یک بار با کود آهن گیاه را تغذیه کنید، از آب بدون املاح برای آبیاری و غبارپاشی استفاده کنید. 

زخم های پنبه ای سفید روی برگ ها و در قاعده آنها تشکیل شده است: حشره آفت عامل آن است، با سم حشره کش نفوذی هر دو هفته یک بار گیاه را سمپاشی کنید تا علائم برطرف شوند، به هنگام سمپاشی مواظب گل ها باشید.

برگ ها در تابستان می ریزند: گیاه خیلی تشنه است، گلدان ها را به مدت 15 دقیقه درون سطل پر از آب قرار داده و سپس خارج کنید، آبیاری را تنظیم و سطح خاک را در بهار و تابستان همیشه مرطوب نگه دارید.   

لکه های سوخته روی برگ ها و گل ها مشاهده می شوند: در آفتاب غبارپاشی کرده اید، غبارپاشی را در سایه در صبح یا عصر انجام دهید.

گل ها زرد می شوند: رطوبت خیلی بالاست، جریان ملایم هوا در اتاق برقرار کنید.   

گیاه سالم است، ولی غنچه ها سقوط می کنند: املاح موجود در آب یا عدم وجود رطوبت کافی عامل آن است، از آب بدون املاح برای آبیاری استفاده کرده و گیاه را غبارپاشی نمایید.

برگ های جدید ریز هستند: گیاه از کمبود عناصر غذایی رنج می برد، هر دو هفته یک بار طبق دستور با مواد غذایی مصنوعی گیاه را تغذیه و مقداری کود آهن به محلول غذایی اضافه کنید.   

گل ها رنگ خود را از دست داده اند: صدمه مربوط به غبارپاشی است، در هنگام غبارپاشی گل ها را محفوظ نگه دارید.

در زمستان برگ ها سیاه می شوند: هوا سرد است، گیاه را به محل گرم تری منتقل کنید.

برگ ها رنگ پریده هستند: نور کافی نیست، گیاه را به محل روشن تر و به دور از اشعه مستقیم آفتاب منتقل کنید.

در سطح زیرین برگ ها تار عنکبوت مشاهده می شود: کنه قرمز ریز عامل آن است، با پارچه و یا اسفنج آغشته به سم کنه کش سطح زیرین برگ ها را تمیز کنید تا علائم بر طرف شوند، ایجاد رطوبت پایدار در کاهش آفت موثر است.

  *  تأمین رطوبت پایدار: گاردنیا نیاز به رطوبت شدید دارد، به طوری که غبارپاشی به تنهایی قادر به تأمین رطوبت نیست، علاوه بر غبارپاشی روزانه در بهار و تابستان به زیر گلدانی حاوه سنگریزه طوری آب اضافه کنید که ته گلدان با آب در ارتباط نباشد و خاک گلدان ها باتلاقی نشوند.

*   در صورتی که گاردنیا به عنوان گیاه هوای آزاد مورد استفاده قرار می گیرد، مسأله درجه حرارت و  واکنش خاک باید در نظر گرفته شود، چنانچه خاک قلیایی باشد، پیوند گاردانیا روی تامبرجیا پیشنهاد می شود.